فرآورده های طبیعی / پوست و مو / زخم و التهاب پوست
زخم و التهاب پوست
انواع زخم مانند زخم ناشی از بریدگی، خراشیدگی، کبودی، سوختگی و التهاب، نوعی آسیب فیزیکی به پوست است و بخش بزرگی از مشکلات پوستی را تشکیل میدهد. زخمها گاهی بسیار آزار دهنده هستند و روند بهبودی آنها ممکن است خیلی طولانی شود. در مواجهه با این مشکل، توجه به نوع زخم قبل از هر چیز مهم است، اینکه آیا زخم شما دچار عفونت شده است؟ و با علائمی نظیر درد، سوزش، التهاب و قرمزی همراه است یا برعکس، زخمی تمیز است و نشانهای از عفونت و فعالیت میکروارگانیسمها روی آن مشاهده نمیشود، همچنین عمق زخم، رنگ زخم، وجود خونمردگی و کبودی از دیگر نکاتی است که در هنگام برخورد با چنین مشکلی باید به آن توجه و برای هر کدام، از محصول متناسب با آن استفاده شود. از آنجایی که بســیاری از داروهای شیمیایی موجود برای درمان زخمها و التهابات پوستی، با مشکلاتی مانند آلرژی و مقاومت دارویی همراه هستند، استفاده از گیاهان دارویی و فراوردههای طبیعی مشتق شده از آنها جایگاه ویژهای یافته است. از همین رو در این مقاله ما دلایل و علائم التهاب پوست را شرح داده ایم و در انتها گیاهان دارویی و فرآوردههای طبیعی به دست آمده از آنها که برای درمان زخم و التهاب پوست هستند را معرفی میکنیم.
علائم التهاب پوست چیست؟
برخی از علائم التهاب پوست میتواند شامل موارد زیر باشد:
۱) قرمزی پوست
۲) تاول یا جوش
۳) خونریزی از مناطق ترک خورده پوست
۴) ضخیم شدن پوست در ناحیه آسیب دیده
۵) خارش، سوختگی یا گزش
چه عواملی باعث التهاب پوست میشود؟
التهاب پوست زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن شما به محرک یا محرک پاسخ دهد. سلول های مختلفی در سیستم ایمنی بدن وجود دارند که در التهاب نقش دارند. این سلول ها مواد مختلفی آزاد میکنند که میتوانند رگهای خونی را گسترش داده و باعث نفوذ بیشتر آنها شوند. این کار اجازه میدهد تا پاسخ ایمنی راحتتر به منطقه آسیب دیده برسد. همچنین منجر به بسیاری از علائم مرتبط با التهاب، از جمله قرمزی، گرما و تورم میشود.
برخی از دلایل احتمالی التهاب پوست عبارتند از:
۱) اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن: بعضی اوقات ممکن است سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار نکند و بتواند پاسخ ایمنی را به بافتهای سالم و طبیعی مانند بیماری پسوریازیس (Psoriasis) هدایت کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است هنگام خوردن غذاهای حاوی گلوتن، دچار یک بیماری پوستی به نام درماتیت هرپتیفورمیس (Dermatitis herpetiformis) شوند.
۲) واکنش آلرژیک: میتوانید از طریق داروها یا خوردن برخی غذاها آلرژی پیدا کنید. علاوه بر این، در صورت تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده یا آلرژیک مانند پیچک سمی، عطرهای خاص، برخی از محصولات آرایشی و … درماتیت تماسی میتواند رخ دهد.
۳) عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی: مشاهده شده است، برخی از عفونتها میتوانند باعث بروز التهاب شوند.
۴) حساسیت به نور: این یک واکنش ایمنی در برابر نور خورشید است. برخی از شرایط پزشکی، مانند لوپوس اریتماتوی (Lupus erythematosus) سیستمیک، میتوانند پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس کنند.
۵) حرارت: واکنش پوست به گرما ممکن است سبب عرق سوز شدن، شود.
عوامل دیگر: التهاب پوست مانند اگزما ممکن است توسط عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، اختلال عملکرد ایمنی و باکتری های روی پوست ایجاد شود،
چه غذاها و نوشیدنی هایی باعث التهاب میشوند؟
کافئین، الکل، قند، لبنیات، بادمجان، فلفل، سیب زمینی، تنباکو، کوجه فرنگی، گلوتن، غذاهای سرخ شده، ذرت، سویا
غذاهای ضدالتهابی که با التهاب پوست مقابله میکنند، کدامند؟
سبزیجات، کرفس، چغندر، کلم بروکلی، بلوبری، آناناس، ماهی سالمون، گردو، نارگیل، زنجبیل، زردچوبه، دانههای کتان
چگونه التهاب پوست تشخیص داده میشود؟
به منظور تشخیص علت التهاب پوست، پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام میدهد و سابقه پزشکی شما را میگیرد. در حین گرفتن شرح حال، پزشک ممکن است از شما سوال کند که آیا به دنبال خوردن یک ماده غذایی جدید، مصرف دارو یا تماس مستقیم با یک چیز خاص، التهاب را مشاهده کردهاید. اگر مشکوک به آلرژی باشید، ممکن است آزمایش آلرژی را که میتواند به عنوان آزمایش پوست یا خون انجام شود، توصیه کنند. در برخی موارد نیز ممکن است پزشک بخواهد برای کمک به تشخیص وضعیت شما، نمونهبرداری از پوست انجام شود که شامل گرفتن یک نمونه کوچک از پوست و بررسی آن در زیر میکروسکوپ است.
چگونه میتوانید التهاب پوست را درمان کنید
روشهای متعدد و مختلفی برای درمان التهاب پوست وجود دارد و انتخاب روش و نوع درمان به علت التهاب بستگی دارد. درمان زخم و التهاب پوست با داروهای شیمیایی و گیاهی انجام میشود و بعضی راهکارهای خانگی نیز برای بهبود سریعتر زخمهای سطحی و التهابات جزئی پوست وجود دارد. همچنین برای درمان التهاب پوست بسته به علت ایجاد کننده التهاب درمان با داروهای موضعی و خوراکی انجام میشود.
درمان موضعی:
درمانهای موضعی مستقیماً روی پوست اعمال میشود و میتواند شامل موارد زیر باشد:
۱) کرم های کورتیکواستروئید (Corticosteroid)، که میتواند به کاهش التهاب کمک کند.
۲) تعدیل کننده سیستم ایمنی، مانند مهار کننده های کلسینورین (Calcineurin)، که به منظور کاهش التهاب پوست، مستقیماً بر روی سیستم ایمنی بدن کار میکنند.
۳) کرمهای ضد باکتری یا ضد قارچ که برای برخی التهابات پوستی ناشی از عفونتها استفاده میشوند.
۴) کرمهای بدون نسخه مانند لوسیون هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) یا کالامین (Calamine) که برای رفع علائمی مانند خارش به کار میروند.
درمان دهانی:
داروهای خوراکی برای کنترل التهاب از طریق دهان مصرف میشوند و میتوانند شامل موارد زیر باشند:
۱) آنتی هیستامینها برای درمان آلرژی استفاده میشوند.
۲) داپسون (Dapsone) میتواند به تسکین قرمزی و خارش مرتبط با کهیر یا درماتیت هرپتیفرمیس کمک کند.
۳) آنتی بیوتیک خوراکی یا ضد قارچ برای التهاب پوست ناشی از عفونت باکتریایی یا قارچی تجویز میشود.
درمانهای خانگی
۱) استفاده از کمپرس یا بستهبندی خنک و مرطوب برای تسکین پوست تحریک شده
۲) استفاده از پماد یا کرم برای جلوگیری از تحریک و ترک خوردگی پوست
۳) مصرف مکملهای ویتامین D برای کاهش التهاب پوستی مرتبط با اگزما
۴) استفاده از روغن درخت چای
۵) پوشیدن لباسی با بافتی نرم و لطیف
۶) مدیریت استرس
۷) استفاده از فتوتراپی (قرار گرفتن ناحیه ملتهب در معرض نور طبیعی یا مصنوعی)
۸) استفاده موضعی از زردچوبه، حنا، خیار، روغن کنجد، روغن گل سرخ، روغن زیتون و …
درمان زخم و التهاب پوست با گیاهان دارویی
از آنجایی که بســیاری از داروهای شیمیایی موجود برای مدیریت و ترمیم زخمها و التهابات پوستی، با مشکلاتی مانند آلرژی و مقاومت دارویی برای افراد همراه هستند، استفاده از گیاهان دارویی و فراوردههای طبیعی مشتق شده از آنها به دلیل اثرات جانبی کمتر، مقرون به صرفهتر بودن، داشتن اثرات مفیدتر روی ترمیم زخم و گستره تنوع بیشتر برای درمان انواع زخم و اسکار پوستی، محبوبیت بیشتری دارند. مهمترین گیاهان دارویی مفید برای رفع التهابات پوستی و ترمیم زخم و محصولات دارویی به دست آمده از آنها به شرح زیراست:
گل همیشه بهار
گل همیشه بهار (کالاندولا) متعلق به گیاهان خانواده کاسنی است و علاوه بر جنبه زینتی از گیاهان دارویی مهم کشورمان محسوب میشود. از این گل به شکل گسترده برای درمان سریعتر انواع زخمها، رفع خارش و سوزش، کاهش ورم و التهاب، ضدعفونی کردن محل زخم و درمان سوختگی استفاده میشود. مواد موجود در همیشه بهار باعث ترمیم سریعتر سلولهای آسیب دیده پوست میشوند، تولید کلاژن را تقویت میکنند و آبرسانی به پوست را افزایش میدهند، از این رو فرآوردههای دارویی ساخته شده با گلهای همیشه بهار همواره از محبوبترین گزینههای درمانی برای بهبود زخم و التهاب پوست بودهاند. همچنین کمک به درمان اگزما، میخچه، زگیل، درمان عرق سوز، سوختگی ناشی از ادرار در پای نوزادان، کمک به معالجه گزیدگی زنبور، عقرب و دیگر حشرات، التیام و درمان زخم نوک پستان در دوران شیردهی، درمان زخمهای واریسی و معالجه سرمازدگی پوست از دیگر خواص گل همیشه بهار برای پوست است. در طب سنتی نیز از ضماد گل همیشه بهار و کمپرس آن برای درمان زخمهای داخلی و خارجی استفاده میکنند و علاوه بر افزایش سرعت بهبود زخم، از عفونی شدن آن پیشگیری میکند.
مورد
التیام زخمها، درمان آکنه، درمان پسوریازیس، بهبود سوختگی با آتش و رفع التهابات پوستی از خواص شناخته شده گیاه مورد است. این گیاه دارای خاصیت تسکین دهنده و آرام کننده است و از قدیم برگ آن را به عنوان ماده ضد عفونی کننده و میوه آن را برای التیام زخمها و خونریزیها استفاده میکردند. ترکیبات آلی و آنتیاکسیدانهای قوی موجود در این گیاه میتوانند به سلولها کمک کنند تا سریعتر بهبود یابند و باعث بهبود ظاهر مناطق آسیب دیده شوند. همچنین کمک به رشد و تقویت موها از دیگرخواص گیاه مورد است و بلفارول موجود در این گیاه به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف میکند و استفاده از آن بعد از مدت کوتاهی باعث پرشدن ابرو و مژه میشود.
اسطوخودوس
گیاه اسطوخودوس یکی دیگر از گیاهان مفید برای رفع التهاب پوست است. ترکیبات تشکیل دهنده این گیاه تاثیر زیادی در احیای سلولهای پوست دارند و خاصیت ضدعفونی کنندگی آن باعث شده است که از روغن این گیاه در ساخت پمادهای التیام دهنده زخم استفاده شود. درمان انواع زخمهای سطحی، کبودی، بریدگیها و سوختگیهای جزئی، کاهش چین و چروک پوست، درمان عفونتهای قارچی اطراف ناخن، درمان قارچ انگشتان پا و تسکین التهابهای پوستی از مهمترین خواص اسطوخودوس برای پوست است. گیاه دارویی اسطوخودوس از دسته گیاهانی است که تقریبا برای همه افراد بی ضرر بوده و استفاده از آن در صورتی که حد اعتدال رعایت شود، عوارضی به همراه نخواهد داشت از این رو متخصصان طب سنتی پیشنهاد میکنند از این روغن به عنوان یک درمان خانگی موثر برای درمان کبودی، بریدگیها و سوختگیهای جزئی استفاده شود.
نعناع
یکی از مهمترین خواص گیاه دارویی نعناع افزایش طراوت، شادابی و شفافیت پوست است و در بهبود زخمهای سطحی و از بین جای جوش و آکنه نیز تاثیر زیادی دارد. برگهای نعناع حاوی مقدار زیادی اسید سالیسیلیک و دیگر مواد آنتی اکسیدان است که به پیشگیری از فعالیت رادیکالهای آزاد کمک کرده و در نتیجه باعث بهبود سریعتر محل زخمهای قدیمی، روشنتر شدن و جوان شدن پوست میشود. قدرت لایهبرداری بالا و پاکسازی عمیق پوست، ایجاد حس خنکی و کاهش التهاب و قرمزی پوست، نعناع را به یکی از مفیدترین گیاهان دارویی برای ترمیم زخمها و رفع التهابات پوستی تبدیل کرده است، ضمن اینکه از خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز برخوردار است. درمان عفونتهای دستگاه تنفسی، رفع مشکلات دستگاه گوارش و حفظ سلامت دهان و دندان از دیگر خواص دارویی این گیاه است.
آلوئه ورا
گیاه آلوئه ورا سرشار از مواد معدنی، آنزيم، ویتامینهای گروه ب، ویتامین آ، ویتامین ای، اسید فولیک و اسيدهای آمينه است و علاوه بر استفاده مستقیم از ژل داخل برگهای گیاه برای پوست، از عصاره آن در ساخت انواع کرمهای دارویی و بهداشتی استفاده میشود. آلوئه ورا خاصیت ضد میکروب و آنتی اکسیدن دارد و برای پیشگیری از عفونت و ترمیم زخمها به صورت موضعی روی پوست استعمال میشود. همچنین باعث بهبود حرکت گردشی خون در سلولها شده و به ترمیم سریعتر بافت آسیب دیده پوست کمک میکند. نتایج تحقیقات متعددی نشان داده است از میان بیماریهای متعدد پوستی مثل انواع زخمها، التهابات پوستی و سوختگیها که گیاهان به عنوان دارو بر آنها اثربخش هستند، ژل آلوئه ورا بیشتر از بقیه موثر بوده است.
آرنیکا
گیاه آرنیکا یا همیشه بهار کوهی، گیاهی دارویی با خواص منحصر به فرد از خانواده کاسنیها است که عمدتا در اروپای مرکزی و سیبری میروید و از آن برای مقاصد درمانی استفاده فراوان میشود. یکی از مهمترین خواص گیاه دارویی آرنیکا، کمک به درمان مشکلات پوستی مختلف مانند درمان انواع زخم، از بین بردن سیاهی پوست ناشی از کبودی، بهبود التهاب پوست، تسکین خارش و سوزش، درمان آکنه، اگزما و حساسیت پوست است. این گیاه دارای خواص ضدعفونی کنندگی نیز است و به بهبود سریعتر زخمها کمک میکند. تعدادی از ترکیبات مفید موجود در این گیاه پرخاصیت، هلنالین، اسید لینولئیک، اسید پالمیتیک، تیمول و دیگر اترهاست. آرنیکا خاصیت آبرسان نیز دارد و به همین دلیل امروزه از آن برای ساخت انواع شامپو، لوسیون و کرمهای مناسب پوست استفاده میشود. از دیگر خواص این گیاه تقویت موها، درمان التهاب ناشی از ورزش و یا آسیبهای وزشی، درمان آرتروز و تسکین دردهای مفصلی است.
گل مغربی
ترکیبات موجود در گل مغربی دارای اثرات ضد التهابی ویژه است، از این رو استعمال موضعی فرآوردههای به دست آمده از آن روی پوست به درمان سریعتر زخم و رفع التهابات پوستی ناشی از اگزما کمک شایانی میکند و باعث بهبود عوارضی نظیر خارش، ترشح و پوسته پوسته شدن پوست که مربوط به اگزما هستند، میشود. علاوه بر فواید فراوان این گیاه پرخاصیت برای درمان بیماریهای پوستی، کمک به درمان ناتوانی جنسی مردان، نازایی زنان و کمک به درمان آلزایمر از دیگر خواص گل مغربی است. تجربه مصرف کنندگان از محصولات گل مغربی نشان داده است، زمانی که بیمار از فراوردههای طبیعی ساخته شده با این گیاه استفاده میکند، نیاز کمتری به استفاده از کرمهای استروئید و دارو و در نتیجه عوارض جانبی ناخوشایند آنها دارد.
حنا
خواص دارویی حنا برای سلامتی پوست بسیار متعدد است و از سالها پیش آن را به طور سنتی برای درمان سوختگی، التیام زخم و خراشهای پوستی استفاده کردهاند. امروزه نیز از حنا در ساخت انواع پمادهای دارویی و آرایشی استفاده میشود. برگهای حنا دارای خاصیت ضد عفونی کننده، ضد قارچ و ضد میکروب هستند و از این رو برای درمان بیماریهای پوستی ناشی از قارچ و عفونت نیز بسیار مفید است. کمک به ترمیم سریعتر زخم و اسکار، محو کردن جای زخمهای قدیمی، افزایش شفافیت و روشن کردن پوست و درمان آفتاب سوختگی برخی از مهمترین خواص حنا برای پوست است. همچنین مطالعات دارویی انجام گرفته بر روی این گیاه، اثرات محافظت کبدی و تعدیل کننده سیستم ایمنی، ضد میکروبی، ضد التهابی، ضد قارچی، سقط جنین، آنتی اکسیدان و ضد سرطان این گیاه را تایید کرده است.
ابوخلسا
ابوخلسا که با نامهای دیگر نظیر هواچوبه، شنكار، شنجار، حناء الغول، خس الحمار، رجلالحمامه و شجرة الدم نیز در کتب طب سنتی شناخته میشود، از گیاهان خانواده گاوزبان و از دیگر گیاهان مفید برای درمان انواع زخم و التهاب پوست است. ابوخلسا سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان است و خاصیت ضدعفونی کننده دارد. از این گیاه در طب سنتي به صورت دود دادن و يا ضماد به عنوان ضدعفونی كننده و يا ترميم كننده زخمها استفاده میشود. کمک به درمان درد كليه و خرد كردن سنگ مثانه، درمان يرقان و تبهای كهنه، باز کردن گرفتگیهای قاعدگی و درمان اسهال از دیگر خواص دارویی این گیاه است.
کامفر
کامفری (Comfrey) با نام علمی Symphytum officinale یکی از گیاهان دارویی شناخته شده و متعلق به خانوادۀ گاوزبان است و به دلیل خاصیت آن برای رفع صدمات پوستی، بهبود کوفتگی و ترکخوردگیهای استخوان به این نام شناخته میشود. این گیاه و استفاده از روغن کامفر استخراج شده از آن، از قدیمیترین درمانها برای ترمیم و بهبود زخمها بوده است. زیرا که ویتامین C موجود در آن در تولید کلاژن نقش دارد و باعث سرعت بخشیدن روند التیام و بهبود زخمها و التهابات پوستی میشود. همچنین استفاده موضعی از گیاه کامفری به دلیل مواد آنتی اکسیدان و ترکیبات ضد التهابی که دارد، در درمان آکنه، اگزما و جای نیش حشرات نیز موثر است.
بابونه
خواص بابونه برای پوست شامل بهبود زخمهای پوستی و اگزما، درمان آکنه و جای جوش و کمک به درمان سوختگی میشود. بررسیها روی خواص بابونه برای ترمیم سریعتر زخمها نشان داده است، بابونه، خشک شدن زخم و اپیتلیزاسیون (ترمیم زخم در اثر رشد بافت پوششی یا اپیتلیوم پوست) را سرعت میبخشد؛ این مراحل برای بهبود زخم بسیار اهمیت دارند، همچنین بابونه حاوی ترکیباتی با خاصیت ضد التهابی مانند کامازولن است که التهاب و قرمزی پوست را تسکین میدهد و همزمان باعث نرمی و لطافت پوست میشود. تقویت موها و کمک به پیشگیری و درمان شوره سر، کمک به درمان زخم معده، کاهش ورم و التهاب معده و روده، درمان سرماخوردگی، تنگی نفس، سرفه، رفع مشکلات پروستات و مقابله با عفونتهای باکتریایی دندانها و لثه از دیگر خواص درمانی این گیاه پرخاصیت است.
فرآوردههای طبیعی درمان زخم و التهاب پوست
پماد کالاندولا دینه، کرم موضعی کالاندولا باریج اسانس، کرم کالاندولای ویشکا، پماد ماری گلد، کالاندیت ای گل دارو و کرم موضعی افتربایت باریج همگی حاوی گیاه کالاندولا یا همیشه بهار هستند و به بهبود سریعتر زخمهای پوستی کمک شایانی میکنند. رفع خارش و سوزش پوست ناشی از زخم، کاهش ورم و التهاب، خاصیت ضد درد برای بافتهای اطراف پوست و ضدعفونی کردن محل زخم از کاربردهای این محصولات برای کمک به التیام سریعتر محل زخم است. همچنین برای درمان آفتاب سوختگی و بهبود اثر نیش و گزیدگی حشرات نیز مفید هستند.
پماد زخم دیابت درماهیل، پماد زخم بستر قروح نیودرم و پماد زخم بستر حالوما (وندهیل) سلفچگان حاوی عصاره گیاه دارویی ابوخلسا هستند و به ترمیم و درمان زخم، سرعت بخشیدن به بازسازی بافتهای آسیب دیده پوست و کاهش التهاب و عفونت پوست کمک میکنند.
کرم دیماز با عصاره حنا برای ترمیم انواع زخم سطحی، رفع جای زخمهای قدیمی، ضدعفونی کردن محل زخم، درمان انواع سوختگی و بهبود زخم و کاهش التهاب ناشی از آن به کار میزود.
محلول بلفارول حاوی روغن به دست آمده از گیاه مورد است، خاصیت ضد التهاب، ضد قارچ و ضد باکتریایی پوست دارد. کاربرد اصلی این محلول تقویت رشد مژه و ابروها و رفع التهاب پلک است.
عصاره آلوئهورا گیاه اسانس، ژل پس از سوختگی و ضد التهاب سی گل و کرم تسریع کننده ترمیم جای زخم اریکه یکی دیگر از بهترین فرآوردههای طبیعی حاوی ژل گیاه آلوئه ورا برای درمان انواع زخم و سوختگیهای ملایم هستند و مصرف منظم آنها به ترمیم آسیبهـای پوستی، کاهش التهاب، کاهش تورم، قرمزی، سوزش و خارش پوست کمک میکند.
پماد کامودرما، کرم کامیل، پماد ترمیم کننده زخم ادیب درم و محلول موضعی کامیلوگل از عصاره گلهای بابونه تهیه شدهاند. پماد کامیل و کامودرما به ترمیم پوست ناشی از خراش و بریدگی کمک میکنند و در رفع التهاب پوست مفید هستند. محلول کامیلوگل نیز یک شستشو دهنده و ترمیم کننده گیاهی مناسب برای انواع زخم و التهابات پوستی است و خاصیت ضد التهاب، ضد میکروب، ضد اسپاسم و ترمیم کننده خوبی دارد.
لوسیون ضد خارش گل ایچ نیز یک فرآورده طبیعی مناسب حاوی عصاره گیاه نعنا و روغن کامفر است و برای ترمیم زخمهای سطحی، اسکار (زخمهایی که بعد از التیام جای آنها باقی مانده است) و درمان جای سوختگی توصیه میشود. همچنین باعث کاهش خارش، سوزش و التهاب محل زخم شده و از همه مهمتر در رفع عفونتهای قارچی پوست نیز موثر است.
کرم ترمیم کننده دکتر ژیلا از روغن گل مغربی، روغن بابونه و جوانه گندم به اضافه عصاره علف بید کانادایی یا اپیلوبیوم انگوستی فولیوم، عصاره برگ زیتون و عصاره گل همیشه بهار ساخته شده است و کمک به ترمیم سوختگیها، بهبود اگزما، درماتیت پوستی و انواع زخمهای سطحی ناشی از بریدگی، زخم بستر، زخمهای بعد از جراحی، لیزر و … از کاربردهای این کرم ترمیم کننده گیاهی است.
منابع:
https://www.healthline.com/health/skin-inflammation#call-the-doctor
https://au.purefiji.com/blog/Skin-Inflammation-101-Causes-and-Remedies