چه عواملی باعث یبوست می شود؟

وظیفه اصلی روده بزرگ جذب آب از مواد غذایی باقیمانده هنگام عبور از سیستم گوارش است و سپس مدفوع ایجاد می گردد. عضلات روده بزرگ در نهایت مواد زائد را از دفع می کنند. اگر مدفوع بیش از حد در روده بزرگ باقی بماند، دفع آن سخت و دشوار می شود. رژیم غذایی نامناسب اغلب باعث یبوست می شود و  فیبر غذایی و مصرف آب کافی برای کمک به نرم نگه داشتن مدفوع لازم است. غذاهای غنی از فیبر به طور کلی از گیاهان تهیه می شوند. فیبر به صورت محلول و نامحلول در می آید. فیبر محلول می تواند در آب حل شده و با عبور از سیستم گوارش، ماده ای نرم و ژل مانند ایجاد کند. فیبر نامحلول با عبور از سیستم هضم، بیشتر ساختار خود را حفظ می کند. هر دو شکل فیبر با مدفوع می پیوندند، وزن و اندازه آن را افزایش می دهند و در عین حال نرم می شوند. این امر عبور از رکتوم را آسان می کند.

دلایل عمده یبوست عبارتند از:

۱) رژیم غذایی با فیبر کم

۲) کمبود آب بدن

۳) عدم تحرک و ورزش

۴) به تاخیر انداختن رفتن به سرویس بهداشتی و دفع مدفوع

۵) بارداری

موارد زیر برخی از مشکلات اساسی پزشکی است که می تواند باعث یبوست شود

۱) برخی بیماری ها مانند سکته ، بیماری پارکینسون و دیابت

۲) مشکلات روده بزرگ یا راست روده از جمله انسداد روده، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا diverticulosis

۳) استفاده بیش از حد از ملین ها

۴) مشکلات هورمونی، از جمله غده تیروئید کم کار

علائم یبوست چیست؟

حرکات طبیعی روده و دفع مدفوع ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. برخی از افراد سه بار در روز مراجعه می کنند، در حالی که برخی دیگر سه بار در هفته مراجعه می کنند.

با این حال، اگر علائم زیر را تجربه کنید، ممکن است یبوست داشته باشید:

۱) کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته

۲)دفع مدفوع سفت و خشک

۳) زور زدن یا درد در هنگام دفع مدفوع

۴) وجود خون در مدفوع

چه کسانی در معرض خطر یبوست هستند؟

افرادی با رژیم غذایی نامناسب و سبک زندگی بدون ورزش بیش از دیگران در خطر ابتلا به این بیماری هستند. همچنین افراد زیر ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا باشند:

۱) افراد با سن ۶۵ سال یا بالاتر: افراد مسن تمایل به فعالیت بدنی کمتری دارند همچنین بیماری های زمینه ای دارند و از رژیم های غذایی ضعیف تری برخوردارند.

۲) کسانی که دارای شرایط پزشکی خاصی مانند آسیب نخاعی هستند، اغلب در حرکات روده مشکل دارند.

۳) در زنان دوره یبوست بیشتر از مردان است و کودکان بیشتر از بزرگسالان مبتلا می شوند.

۴) بارداری و تغییرات هورمونی و فشار وارد شده بر روده از کودک در حال رشد می تواند منجر به یبوست شود.

نحوه درمان و جلوگیری از یبوست

تغییر رژیم غذایی و افزایش سطح فعالیت بدنی آسان ترین و سریع ترین راه ها برای درمان و جلوگیری از یبوست است. روش های زیر در جلوگیری و درمان این بیمار مفید هستند.

۱) نوشیدن مایعات و آب فراوان تا جایی که ادرار شما باید زرد کم رنگ باشد

۲) محدود کردن مصرف الکل و نوشیدنی های کافئین دار که باعث کم آبی بدن می شوند

۳) غذاهای غنی از فیبر را مانند رژیم های میوه و سبزیجات خام، غلات سبوس دار، لوبیا، آلو خشک به رژیم غذایی اضافه شود. میزان دریافت فیبر روزانه شما باید بین ۲۰ تا ۳۵ گرم باشد. (حتماً با این مواد غذایی آب زیادی بنوشید، زیرا این امر به هضم مدفوع در سیستم کمک می کند)

۴) غذاهای کم فیبر مانند گوشت، شیر، پنیر و غذاهای فرآوری شده باید کاهش یابد.

۵) هر هفته حدود ۱۵۰ دقیقه ورزش را باید در نظر داشت، با هدف ۳۰ دقیقه در روز حداقل پنج بار در هفته.

۶) اگر تمایل به اجابت مزاج دارید، تأخیر نکنید. هرچه بیشتر صبر کنید ، مدفوع شما سخت تر می شود.

۷) در صورت نیاز مکمل های فیبر را به رژیم خود اضافه کنید. فقط بخاطر داشته باشید که مایعات زیادی بنوشید زیرا مایعات به فیبر کمک می کند تا کارایی بیشتری داشته باشد.

۸) از ملین ها به میزان کم استفاده کنید. ممکن است پزشک برای مدتی کوتاه ملین را برای کمک به نرم شدن مدفوع تجویز کند. بیش از دو هفته هرگز بدون صحبت با پزشک خود از داروهای ملین استفاده نکنید. بدن شما می تواند برای عملکرد مناسب روده بزرگ به آنها وابسته شود.

۹) خنده را از یاد نبرید. خنده به دو طریق باعث رفع یبوست می‌گردد. نخست آنکه خنده به نوعی سبب ماساژ روده‌ها می‌شود که این امر خود باعث هضم سريعتر غذا می‌گردد و دیگر آن که خنده به طرز فوق‌العاده‌ای باعث از بین رفتن اضطراب و فشار روحی می‌شود.

۱۰) پروبیوتیک ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

۱۱) کاهش حجم غذا در هر وعده. افرادی که از یبوست ناشی از انقباض روده رنج می‌برند باید از خوردن حجم زیاد غذا در هر وعده که باعث گشاد شدن دستگاه گوارش می‌شود و یبوست را وخیم‌تر می‌کند پرهیز نمایند.

بیشتر موارد یبوست خفیف است و با تغییر در رژیم غذایی و ورزش به راحتی درمان می شود. اگر با رعایت این موارد هنوز در یبوست مشکل دارید، پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به شما تجویز کند.

چه زمانی یبوست می تواند یک وضعیت اضطراری باشد؟

اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید ، بلافاصله برای درمان پزشکی بروید

۱) وجود خون در مدفوع

۲) مدفوع تیره رنگ

۳) درد شدید شکم

هشدار

هر چند زور زدن در دستشویی ممکن است موجب تخلیه روده شود اما استفاده از چنین روشی عاقلانه نیست. زیرا با این کار احتمال ابتدا به شقاق و بواسیر که نه تنها تولید درد می کنند بلکه با تنگ کردن مقعد موجب تشدید یبوست می شود. زور آوردن همچنین باعث بالا رفتن فشار خون می شود. گزارش شده که برخی از اشخاص در اثر زور آوردن از هوش رفته اند.

? در طب سنتی، داروهای گیاهی بسیاری به عنوان درمان بیماری یبوست معرفی شده است که از آنها می توان به سنا، اسفرزه، شیرخشت، پوسته خارجی گندم، میوه انجیر، روغن کرچک و داروهای ترکیبی از جمله (سنا+انجیر+زنجببل)، ترکیبی(سنا+گشنیز)، ترکیبی(سنا+زیره)، ترکیبی(سنا+زیره سبز+گل سرخ) و ترکیبی(سنا+گل سرخ+رازیانه) اشاره کرد.

امروزه این گیاهان دارویی با روش های علمی شناسایی، جمع آوری و عصاره گیری شده و به منظور سهولت مصرف ما، توسط شرکت های داروسازی به شکل های دارویی رایج ساخته شده اند.

☘️ داروی گیاهی BOLDULAX , LENIERA , SOHALAX , HERBILAX , SENAGOL حاوی عصاره خشک برگ سنا می‌باشد. این فرآورده برای درمان کوتاه مدت یبوست مصرف می‌شود.

☘️ داروی گیاهی SENAGRAPH حاوی عصاره خشک برگ سنا می باشد. از این فرآورده به عنوان مسهل جهت تخلیه کامل کولون قبل از رادیوگرافی، کولونوسکوپی و جراحی مصرف می شود.

☘️ داروی گیاهی MUCILAX , MUSYLIUM , PSYLLIUM از پوسته دانه گیاه اسفرزه به میزان ۵۰ ٪ تهیه شده است. از این فرآورده در درمان یبوست‌های مزمن و برای پیشگیری از یبوست استفاده می شود.

☘️ داروی گیاهی BILINEASTER از مان گیاه شیرخشت تهیه شده است که علاوه بر خاصیت ملینی، در درمان کمکی زردی نوزادان و موارد مشابه که بیلی روبین خون بالا رفته باشد نیز به کار می‌رود.

☘️ داروی گیاهی BRAN که پودر آن از پوسته خارجی گندم تهیه شده است علاوه بر یبوست، در درمان سایر اختلالات دستگاه گوارش نظیر هموروئید ترومبوزه دردناک، شقاق یا آبسه پرینه‌ای، فتق دیافراگم و تنگی آنورکتال، بیماری‌های دیورتیکولار روده بزرگ و سندرم روده تحریک پذیر نیز به کار می‌رود.

☘️ داروی گیاهی LAXARICIN حاوی روغن دانه کرچک می‌باشد و به عنوان مسهل جهت آماده سازی کولون و رکتوم برای انجام مطالعات رادیوگرافی و آمادگی قبل از اعمال جراحی به کار می‌رود.

☘️ داروی گیاهی LUBRI T.D حاوی یک گرم روغن کرچک می‌باشد که به عنوان نرم‌کننده و ملین در پیشگیری و درمان یبوست به کار می‌رود.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی FIJAN از پودر برگ و میوه گیاه سنا، شربت انجیر، اسانس زنجبیل تشکیل شده است و برای درمان کوتاه‌مدت یبوست مورد مصرف قرار می گیرد.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی C-LAX حاوی ۶۰۰ میلی‌گرم برگ سنا و ۱۰۰ میلی‌گرم دانه گشنیز در هر قرص می‌باشد. از این فرآورده برای درمان کوتاه مدت یبوست استفاده می‌شود.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی SENALAX که از عصاره خشک برگ سنا و دانه گشنیز تهیه شده است، در درمان کوتاه مدت یبوست به کار می رود.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی SAMILAX حاوی ۵/۴۵% پودر برگ سنا و ۸/۱% اسانس زیره می باشد و برای درمان کوتاه مدت یبوست کاربرد دارد.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی SENALINE حاوی ۵۰% پودر برگ سنا، ۲۵% دانه زیره سبز و ۲۵% گل سرخ می باشد و به منظور درمان کوتاه مدت یبوست مورد مصرف قرار می گیرد.

☘️ داروی ترکیبی گیاهی SENALIN ۷٫۵ حاوی ۲/۳۴% عصاره خشک برگ و میوه ۰و ۱/۱۵% گلبرگ گل سرخ و ۴۵% اسانس رازیانه می باشد و در درمان کوتاه مدت یبوست کاربرد دارد.

منابع:

https://www.healthline.com/health/6-natural-remedies-constipation

https://www.healthline.com/health/constipation