سردرد تنشی یا سردرد عصبی رایج‌ترین نوع سردرد است و می‌تواند دردی خفیف، متوسط یا شدید در پشت چشم و سر و گردن ایجاد کند. بیشتر افرادی که سردردهای تنشی را تجربه می‌کنند، سردردهای اپیزودیک دارند. این موارد به طور متوسط یک یا دو بار در ماه رخ می‌دهد. با این حال، سردردهای تنشی نیز می‌توانند مزمن باشند. طبق بررسی‌های کلینیک کلیولند، سردردهای مزمن حدود ۳ درصد از جمعیت ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شامل دوره‌های سردرد است که بیش از ۱۵ روز در ماه ادامه دارد. آمار بیانگر این است که زنان دو برابر مردان دچار سردردهای تنشی می‌شوند. لذا با توجه به اهمیت این بیماری، در این مقاله به بررسی علل سردردهای عصبی و راه‌های درمان آن پرداخته‌ایم و با معرفی با کیفیت‌ترین محصولات طبیعی به دست آمده از گیاهان دارویی، امیدواریم بتوانیم شما را در درمان این بیماری یاری دهیم.

علل سردردهای تنشی

سردردهای تنشی ناشی از انقباضات عضلانی در مناطق سر و گردن است. این نوع انقباضات می‌تواند در اثر عوامل مختلفی مانند موارد زیر ایجاد شود :

۱) خوراکی ‌ها

۲) عوامل استرس‌زا

۳) فعالیت‌ها

بعضی از افراد پس از مدت طولانی خیره شدن به صفحه رایانه یا رانندگی برای مدت طولانی دچار سردردهای تنشی می‌شوند. عوامل محرک دیگر سردردهای تنشی عبارتند از:

۱) الکل

۲) خستگی چشم

۳) سیگار کشیدن

۴) سرماخوردگی

۵) عفونت سینوس

۶) کافئین

۷) استرس

۸) کمبود خواب

۹) کم نوشیدن آب

علائم سردرد تنشی

علائم سردرد تنشی شامل موارد زیر است:

۱) درد مبهم سر

۲) فشار در اطراف پیشانی

۳) حساسیت اطراف پیشانی و پوست سر

درد معمولاً خفیف یا متوسط است، اما ممکن است شدید شود. با این حال، سردردهای تنشی همه علائم میگرن، مانند حالت تهوع و استفراغ را ندارند، البته در موارد نادر، سردرد تنشی می‌تواند منجر به حساسیت به نور و صدای بلند، شبیه به میگرن شود.

ملاحظات

در موارد شدید، پزشک شما ممکن است آزمایشاتی را برای رد سایر مشکلات مانند تومور مغزی انجام دهد. آزمایشاتی که برای بررسی سایر شرایط استفاده می‌شود ممکن است شامل سی تی اسکن باشد که با استفاده از اشعه ایکس از اندام های داخلی شما عکس می‌گیرد. پزشک همچنین ممکن است از MRI استفاده کند که به آنها امکان می دهد بافت‌های نرم را بهتر بررسی کنند.

راه‌های درمان سردرد عصبی

می توانید با نوشیدن آب بیشتر شروع کنید. ممکن است کمبود آب بدن داشته باشید و نیاز به افزایش مصرف آب داشته باشید. همچنین، باید در نظر بگیرید که چقدر می‌خوابید. کمبود خواب می‌تواند منجر به سردردهای تنشی شود. اگر هیچ یک از این استراتژی ها جواب نداد، می توانید از داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کنید تا از سردرد تنشی خلاص شوید. با این حال، این داروها فقط باید گاهی اوقات استفاده شود. طبق نظر کلینیک مایو، استفاده بیش از حد از داروهای OTC ممکن است منجر به سردردهای شدیدتر شود. این نوع سردردها هنگامی بروز می‌کنند که شما به یک دارو عادت کرده‌اید و با عدم مصرف دارو دچار درد می‌شوید. داروهای OTC گاهی اوقات برای درمان سردردهای تنشی مکرر کافی نیستند. در چنین مواردی، پزشک ممکن است نسخه ای از داروهای زیر را به شما بدهد، مانند:

۱) ایندومتاسین

۲) کتورولاک

۳) ناپروکسن

۴) استامینوفن

اگر مسکن‌ها کار نمی‌کنند، ممکن است داروی شل کننده عضلات را تجویز کنند. این دارویی است که به توقف انقباضات عضلانی کمک می‌کند. پزشک همچنین ممکن است داروی ضد افسردگی مانند مهار کننده انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) را برای شما تجویز کند. SSRI ها می‌توانند سطح سروتونین مغز شما را تثبیت کنند و به شما کمک می‌کنند تا با استرس کنار بیایید.

درمان‌های خانگی سردرد عصبی

۱) چای گیاهی (دمنوش): چای‌ گیاهی ممکن است یک روش مفید برای افزودن آب به رژیم غذایی باشد در حالی که از مزایای سایر ترکیبات طبیعی نیز بهره‌مند است. به عنوان مثال، چای زنجبیل می‌تواند به میگرن کمک کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که پودر زنجبیل اثرات مشابه داروی رایج برای کاهش میگرن دارد. یک چای ساده با آب گرم و پودر زنجبیل ممکن است به علائم کمک کند. سایر دمنوش‌های آرام بخش شامل گیاهانی مانند نعناع فلفلی، بابونه و اسطوخودوس می‌شود.

۲) نور چراغ را کاهش دهید: بعضی از افرادی که سردرد می‌گیرند نسبت به نور زیاد حساس می‌شوند.

۳) هرگونه فشار روی سر را بردارید: در بعضی موارد، یک دلیل فیزیکی برای سردرد وجود دارد. هر چیزی را که فشار زیادی به سر وارد می‌کند بررسی کنید. این ممکن است یک گیره مو یا کلاه یا سربندی باشد که خیلی سفت و یا تنگ است.

۴) ورزش: ورزش ممکن است به سلامت بدن کمک کرده و گردش خون را بهبود بخشد و می‌تواند احتمال بروز سردرد را کاهش دهد. ورزش منظم و متوسط مانند راه رفتن سریع یا دوچرخه سواری به مدت ۳۰ دقیقه در روز مفید است.

۵) روغن‌های اساسی: رایحه درمانی که از برخی روغن‌های اساسی استفاده می‌کند نیز ممکن است علائم سردرد را تسکین دهد. بر اساس یک مطالعه، بررسی ۲۰۱۸ در کودکان نشان داد که استنشاق اسانس اسطوخودوس به مدت ۱۵ دقیقه از شدت سردرد می کاهد. مطالعات نشان می دهد که روغن نعناع نیز موثر است

۶) ویتامین E: ویتامین E همچنین ممکن است در علائم سردرد نقش داشته باشد. یک بررسی ۲۰۱۵ در مورد مکمل های ویتامین خاطر نشان کرد که ویتامین E ممکن است درد سردرد و علائم میگرن را کاهش دهد. این ممکن است برای زنانی که در طی چرخه قاعدگی میگرن را تجربه می‌کنند ارزشمند باشد، زیرا ویتامین E برای جلوگیری از علائم به تعادل هورمون‌های آنها کمک می‌کند.

مکمل

برخی مکمل‌ها همچنین ممکن است به تسکین سردردهای تنشی کمک کنند. با این حال، از آنجا که درمان‌های جایگزین می‌توانند با داروهای معمولی تداخل داشته باشند، همیشه باید ابتدا این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید. با توجه به منابع معتبر علمی مکمل های زیر ممکن است به جلوگیری از سردردهای تنشی کمک کنند:

۱) ریبوفلاوین (ویتامین B-2)

۲) منیزیم

۳) کوآنزیم Q10

موارد زیر نیز ممکن است سردرد تنشی را کاهش دهد:

۱) روزی ۵ بار و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه یك پد گرم كن یا کیسه یخ روی سر خود قرار دهید.

۲) حمام یا دوش آب گرم بگیرید.

۳) برای جلوگیری از خستگی چشم کمتر با رایانه کار کنید.

به هر حال، این روش‌ها ممکن است مانع از بازگشت همه سردردهای تنشی شوند.

جلوگیری از سردردهای تنشی در آینده

از آنجا که سردردهای تنشی غالباً با عوامل محرک خاصی ایجاد می شوند، شناسایی عواملی که باعث سردرد شما می‌شوند یکی از راه‌های پیشگیری از وقایع بعدی است. یک دفتر خاطرات سردرد (ثبت عواملی که سبب سر در می‌شود) می تواند به شما کمک کند تا علت سردردهای تنشی خود را تعیین کنید مانند:

۱) وعده‌های غذایی روزانه

۲) نوشیدنی‌ها

۳) وعده‌های غذایی

۴) هر موقعیتی که سبب استرس می‌شود

این موارد را برای هر روز که سردرد تنشی دارید، یادداشت کنید. بعد از چندین هفته یا چند ماه، ممکن است عوامل را شناسایی کنید.

گیاهان دارویی مفید برای درمان سردرد عصبی

بابونه

گیاه بابونه حاوی مواد شیمیایی و ترکیبات موثر فراوان با خاصیت ضد التهاب، بی‌حس‌کنندگی، ضد تشنج و آرامبخش است و از مدت‌ها پیش به عنوان یک گیاه دارویی همواره مورد توجه مردم بوده است. کمک به درمان و تسکین سردردهای تنشی و  پیشگیری از شروع سردردهای میگرنی یکی از مهم‌ترین خواص فرآورده‌های به دست آمده از این گیاه است. نتایج تحقیقات بر روی خواص بابونه نشان داده است عصاره گل‌ بابونه در کاهش درد شدید عصبی که به دلیل انقباض رگ‌ های خونی رخ می‌دهند و در نتیجه آن، عصب نهم جمجمه، احاطه می‌شود، بسیار موثر است. کمک به التیام زخم‌های پوستی، درمان برخی ناراحتی‌های گوارشی، کمک به درمان بیماری‌هایی مانند روماتیسم، ورم مفاصل ناشی از جریان خون نامناسب و تجمع اسید اوریک و رفع افسردگی، اضطراب و غم از دیگر خواص شناخته شده گونه‌های مختلف بابونه است.

نعناع فلفلی

نعناع فلفلی نیز یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی در صنعت داروسازی است. این گیاه خاصیت ضد التهابی دارد و آرامبخش است، به همین دلیل مانند یک مسکن طبیعی برای تسکین سردردهای تنشی عمل می‌کند. همچنین عصاره روغنی نعناع فلفلی می‌تواند باعث بهبود گردش خون شود، از این رو مالیدن آن روی پیشانی و شقیقه‌ها به تسکین سردرد کمک زیادی می‌کند. خاصیت ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از استفراغ، ضد نفخ و خنک کننده از دیگر خواص این گیاه پرخاصیت است و از آن می‌توان هم به صورت خوراکی و هم موضعی استفاده کرد. 

سنبل الطیب

ریشه و ریزوم گیاه سنبل الطیب بخش دارویی این گیاه را تشکیل می‌دهد و یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی موثر برای پیشگیری از بروز تنش های عصبی، بی‌خوابی با منشا اضطراب و افکار منفی، اختلالات قلبی مثل تپش قلب و دردهای با منشا عصبی است. سنبل الطیب (والریان) به دلیل خواص ضد اسپاسم، ضد هیجان و آرامبخشی که دارد در كاهش سردردهای تنشی، ميگرنی و سردردهای ناشی از مصرف سیگار موثر است و آن را تسكين می‌دهد. رفع ناراحتی‌های عصبی و هیستری، درمان میگرن، دلهره، تشویش و نگرانی، بهبود کیفیت خواب و درمان بیماری بی خوابی از دیگر خواص درمانی سنبل الطیب است.

بادرنجبویه

بادرنجبویه گیاهی دارویی با طبع گرم و خشک است که خاصیت آرامبخش اعصاب، نشاط آور، رفع خستگی، اضطراب و افسردگی دارد و یکی از موثرترین درمان های طبیعی برای درمان سردردهای با منشا عصبی است. گفتنی است بسیاری از گیاهپزشکان و عطاران از روغن بادرنجبویه برای از یین بردن افسردگی، نگرانی، بی‌قراری و سردردهای عصبی استفاده می‌کنند و فرآورده های دارویی مختلفی از آن برای درمان سردرد ساخته شده است. کمک به درمان درد معده عصبی، دندان درد عصبی، بهبود سرگیجه، تسکین دردها و رفع تندخویی از خواص بادرنجبویه برای سیستم عصبی است.

 رازیانه

 گیاه رازیانه که با نام بادیان نیز نامیده می‌شود، اثری آرامبخش بر روی اعصاب دارد و مصرف دمنوش آن یکی از روش‌ های درمان سردردهای تنشی و میگرن در طب سنتی است.  طبیعت این گیاه گرم و خشک است و به دفع بلغم از بدن کمک می‌کند. همچنین رازیانه رگ‌گشای خوبی است و بدین ترتیب باعث می‌شود اکسیژن بیشتری به مغز برسد و فعالیت عصبی مغز را در وضعیت مطلوبی حفظ کند. امروزه در صنايع داروسازی از مواد موثره  رازيانه استفاده فراوان می‌شود. رفع مشکلات هورمونی زنان، درمان کیست تخمدانف تقویت استخوان‌ها، تسکین علائم یائسگی، پیشگیری از سزطان و کاهش سطح کلسترول خون برخی از خواص درمانی این گیاه است.

گل گاو زبان

گل گاوزبان نیز یکی از گیاهان دارویی مفید برای دستگاه عصبی است. خاصیت آرامبخش، رفع اضطراب و  ناراحتی‌های عصبی از شناخته شده ترین خواص این گیاه ارزشمند است و مصرف دمنوش گل و برگ‌های آن برای تسکین سردردهای عصبی بسیار مفید است و عملکرد و توانایی‌های شناختی مغز  را افزایش می‌دهد. رفع افسردگی، نرم کردن سینه و بهبود سرفه، التیام گلو درد، درمان تنگی نفس، بهبود آفت دهان و … از دیگر خواص گل گاوزبان برای درمان بیماری‌ها است. همچنین امروزه فرآورده‌های این گیاه به عنوان یک مکمل مناسب برای درمان بی‌خوابی‌های شبانه ناشی از استرس، رفع اضطراب و افسردگی تجویز می‎‌شوند. گل گاوزبان حواس پنجگانه را تقویت می‌کند و استفاده از آن در درمان بیش فعالی، آلزایمر، تقویت روحیه و افزایش نشاط نیز موثر است.

اسطوخودوس

گیاه اسطوخودوس نیز یکی دیگر از گیاهان مفید برای سیستم عصبی انسان است و نوشیدن دمنوش آن از دمنوش‌های رایجی بوده است که گذشتگان ما برای رفع خستگی روزانه و کسب آرامش از آن استفاده می کرده‌اند. این گیاه به دلیل خواص ضد اسپاسم و آرامبخشی که دارد برای تسکین سردردهای میگرنی، سردردهای عصبی و سردردهای ناشی از تنش مفید است و ماساژ چند قطره از روغن آن بر روی پیشانی و شقیقه‌ها، عضلات سفت که اغلب موجب سردرد می‌شوند را شل می‌کند، همچنین از آن به عنوان یک درمان کمکی برای برخی تیک‌های عصبی استفاده می شود. علاوه بر این استنشاق اسانس اسطوخودوس نیزمی‌تواند درد میگرن و سردردهای تنشی را تسکین دهد.

گل راعی

خاصیت آرامبخش، ضد افسردگی، تسکین سردردهای میگرنی، عصبی و سردردهای دوران قاعدگی از خواص گیاه علف چای یا همان گل راعی است. این گیاه به عنوان یک مسکن طبیعی موثر برای دردهایی با منشأ عصبی مانند درد سیاتیک، سردرد و میگرن عمل می‌کند و دارویی با ارزش برای مشکلات عصبی مختلف مانند دلشوره، اضطراب، تنش، بی‌خوابی و افسردگی، خصوصاً افسردگی ناشی از یائسگی است. تقویت سیستم ایمنی بدن، کمک به درمان ایدز و بیماری‌های عصبی، رفع تپش قلب، اختلال حواس و درمان التهاب پوست و دردهای عضلانی از دیگر خواص این گیاه است.  ‏

جینکوبیلوبا

جینکوبیلوبا نیز از مهم‌ترین گیاهان دارویی رایج در دنیا است و منبع غنی از آنتی‌اكسيدان‌ها از جمله فلاونوئيدها می‌باشد. خاصیت اتساع عروق، محافظت از اعصاب و همچنين ترکیبات آنتی‌اكسيدانی فراوان این گیاه سبب شده است تا جینکو یکی از گیاهان پرکاربرد برای درمان مشکلات مربوط به مغز و اعصاب نظیر انواع سردرد تنشی، میگرن، نشانه‌های دمانس به خصوص كاهش حافظه، اختلالات تمركز و افسردگی باشد. همچنین کمک به درمان اختلالات و علائم ناشی از محدودیت گردش خون مغزی مانند کم شدن حافظه، سرگیجه، وزوز گوش و … از دیگر کاربردهای این گیاه است. 

رزماری

رزماری نیز سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدان است و دارای خاصیت ضد سرطان و ضد التهاب بالایی می‌باشد. بررسی‌های مختلف نیز نشان داده است مصرف فرآورده‌های دارویی رزماری به خاطر تاثير ضدالتهابی که دارد، در موارد سردرد يا ميگرن می‌تواند جايگزين خوبی برای داروهای مسكن باشد و در طب سنتی دمنوش يا بخور آن برای پيشگيری و درمان سردرد كاربرد داشته است. به طور کلی خواص این گیاه شامل تقویت حافظه، افزایش تمرکز، تسکین دردهای خفیف، سردرد و میگرن، کاهش استرس، بهبود خلق و خو، درمان درد‌های شکمی، یبوست، نفخ، اسهال، درمان التهاب مفاصل، رفع بوی بد دهان و درمان ریزش مو است.

اکالیپتوس

اکالیپتوس گیاهی دارویی از تیره مورد است و حاوی ترکیبات ضد التهابی بسیاری، مثل سینول و لیمونن است که می‌توانند به عنوان مسکن در بدن عمل کرده و در درمان سردرد موثر باشند. محققان معتقدند که استنشاق روغن اکالیپتوس باعث کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک انسان (سیستم پاسخ به استرس) می‌شود و در عوض فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک را افزایش می‌دهد و در نهایت منجر به آرامش می‌شود. همچنین اکالیپتوس برخی علائم اضطراب را کاهش می‌دهد از این رو در رفع بیماری‌های عصبی موثر است.

نعناع

استفاده از اسانس برگ‌های نعناع به صورت موضعی بر روی شقیقه و پیشانی به عنوان يك راه حل طبيعی برای تسكين سردرد كاربرد دارد و مصرف آن از طرف سازمان سلامت جهانی نیز  تأييد شده است. به طوری که مطالعات نشان می‌دهد ماساژ چرخشی با محلول‌های حاوی اسانس نعناع در تسكين سردرد بسيار مؤثر است و تأثير آن به اندازه ۱۰۰۰ ميلی‌گرم استامينوفن خواهد بود. همچنین این اسانس به صورت خوراکی برای تسکین ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود و با خواص ضد میکروبی و ضد قارچی برای حفظ بهداشت دهان و دندان و سلامت دستگاه تنفسی مفید است.

معرفی فرآورده‌های طبیعی درمان سردرد عصبی

کپسول میگرافار حاوی ترکیبات موثره گیاه تاناستوم یا بابونه گاو چشم (از تیره کاسنی) و کامومیل (بابونه آلمانی) است و به درمان انواع سردرد از جمله درمان سردرد عصبی (تنشی)، سردردهای خوشه ای، سردردهای میگرنی و سردردهایی که قبل و حین دوران قاعدگی در برخی زنان ایجاد می‌شود، کمک می‌کند. همچنین در کاهش حالت تهوع ناشی از حملات میگرن نیز موثر است.

لوسیون موضعی منتا از دیگر فرآورده‌های طبیعی برای درمان سردرهای تنشی و میگرن است که از گیاه نعناع فلفلی ساخته شده است. علاوه بر این لوسیون منتا به عنوان یک مسکن موضعی برای تسکین دردهای عضلانی و اسکلتی نیز به کار می‌رود.

پودر آلتیب گل دارو از عصاره چندین گیاه دارویی شامل سـنبل الطيــب، گـل گاوزبـان، بادرنجبویه، بابونه شيرازی و اسطوخــــودوس تهیه شده است. این فرآورده برای درمان سردردهای با منشاء عصبی، رفع اضـطراب و درمان بـی‌خـوابی استفاده می‌شود. 

قرص هایپیفور، کپسول هایپیکام، نروکسین دینه، قطره گیاهی هایپیران و قرص پرفوران همگی از عصاره گیاه علف چای یا گل راعی تهیه شده‌اند و در درمان سردردهای عصبی، تسکین سردردهای دوران قاعدگی و بهبود سردردهای میگرنی موثر هستند. همچنین این فرآورده‌ها به رفع افسردگی، بی خوابی و اضطراب کمک می‌کنند.

قطره آنتی میگرن و قرص ميگراگل  گل دارو از گیاهان رازيانه، ریشه و ریزوم سنبل الطيب، برگ بادرنجبويه و پوسـت بيد تهیه شده‌اند. اين داروها برای برطـرف کردن و پيـشگيري از حملات ميگرنی به کار می‌روند و تجويز آنها به ویژه در سردردهایی كـه منـشاء عـصبی دارنـد، توصیه می‌شود. استفاده از ايـن دو دارو شـدت سـردرد، تكـرار حمـلا ت و زمـان سـردرد را كـاهش می‌دهد.

قرص جینکوگل گل دارو، ممورکس، شربت جینکو ویتون رها و قرص جینکورا از دیگر محصولات دارویی طبیعی حاوی جینکوبیلوبا برای درمان سردرد همراه با ناراحتی خلقی و اضطراب هستند. عصاره گیاه جینکوبیلوبا موجود در این فراورده‌ها در کمک به درمان اختلالات و علائم ناشی از محدودیت گردش خون مغزی مانند سردرد، سرگیجه، کم شدن حافظه، وزوز گوش، افسردگی و خستگی موثر است. پیشگیری از آلزایمر و افزایش عملکرد مغز از دیگر موارد مصرف این محصولات است.

اسپری بینی سینول، یک داروی هومئوپاتیک است که حاوی فلفل، اکالیپتوس، رزماری و آلوئه ورا است. این دارو برای درمان انواع سردرد مانند سردردهای عصبی، سینوزیتی، میگرن و سردردهای قبل از قاعدگی به کار می‌رود. همچنین خاصیت ضد احتقان دارد و  پاک کننده سینوس‌ها از عفونت و باکتری است.

محلول غیر خوراکی منتول موجود در داروخانه‌ها، از اسانس نعناع تهیه شده است و  مالیدن چند قطره از آن بر روی پیشانی و شقیقه‎‌ها موجب کاهش یا درمان سردرد می‌شود.

 

منابع:

https://www.healthline.com/health/tension-headache#6

https://www.medicalnewstoday.com/articles/323992#takeaway