درمان چربی خون بالا اهمیت فراوانی دارد. اختلال در پروفایل های لیپیدی خون منجر به بیماری چربی خون می شود. این بیماری معمولا با افزایش چربی و کلسترول در خون شناسایی می شود و نهایتا می تواند منجر به مسدود شدن و گرفتگی عروق شود. در این شرایط خون رسانی مختل شده و فرد دچار سکته ی قلبی می شود. کاهش چربی خون ریسک سکته ی قلبی را به شدت کاهش می دهد. در این نوشته با عوامل و روش های درمان چربی خون بالا و مکمل های چربی خون موثر موجود در داروخانه آنلاین نسخه اول ، بیشتر آشنا می شوید.

آشنایی با فاکتورهای چربی خون بالا

 برای آشنایی با فاکتور های نشان دهنده چربی خون بالا ابتدا لازم است، اجزا پروفایل لیپیدی انسان را بشناسیم. این اجزا شامل پروتئین های حمل کننده انواع چربی ها هستند. به این پروتئین ها که به صورت متصل با چربی در گردش خون وجود دارند، لیپو پروتئین گفته می شود.

انواع لیپوپروتئین ها

پروتئین های حامل چربی انواع گوناگونی دارند. این لیپوپروتئین ها را بسته به نوع چربی ای که حمل می کنند و یا با توجه به عملکردشان می توان در ۴ دسته طبقه بندی کرد. در ادامه با انواع لیپوپروتئین ها و قابلیت عملکردی هرکدام آشنا می شوید.

لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL)

لیپوپروتئین با چگالی پایین به لیپوپروتئینی گفته می شود که حامل اصلی کلسترول در خون است. LDL کلسترول را در خون حمل می کند و از کبد به سمت بافت های گوناگون می برد. این مولکول در سطح بافت ها به گیرنده های خود متصل می شود و کلسترول را برای ذخیره به بافت ها منقل می کند. هر چقدر میزان LDL در خون بالاتر باشد نشان دهنده  میزان بالای کلسترول بد است.

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)

لیپوپروتئین با چگالی بالا، ناقل پروتئین و فسفولیپید در بدن است. HDL وظیفه دارد تا کلسترول را به کبد منتقل کند و مانع از ذخیره و تجمع آن در خون و بافت های بدن شود. HDL نشان دهنده ی چربی خوب رد گردش خون است. درواقع این لیپوپروتئین خون را از کلسترول تصفیه می کند و از سیستم قلب و عروق در برابر تجمع چربی محافظت می نماید.

شیلومیکرون (CM)

این لیپوپروتئین وظیفه دارد تا چربی ها و تری گلیسیرید حاصل از رژیم غذایی را از روده به سمت بافت های مختلف مانند؛ عضلات برای تولید انرژی و یا بافت چربی برای ذخیره منتقل کند. غلظت شیلو میکرون در خون پس از صرف غذا به حداکثر می رسد. اما این افزایش پابدار نیست و مدتی بعد کاهش می یابد.

 لیپوپروتئین با چگالی خیلی پایین (VLDL)

لیپو پروتئین با چگالی بسیار پایین اصلی ترین حامل تری گلیسرید در بدن به شمار می رود. این ناقل چربی های ساخته شده توسط کبد را وارد گردش خون می کند تا به بافت های گوناگون منتقل کند. تری گلیسرید ها ی متصل به VLDL در مسیر گردش خون توسط آنزیم های مختلف شکسته می شوند و اسید های چرب حاصل برای تولید انرژی به مصرف بدن می رسند. VLDL پس از تجزیه به LDL تبدیل می شود که غنی از کلسترول است.

پروفایل های لیپیدی نرمال

برای شناسایی و درمان چربی خون بالا پارامتر های گوناگونی اندازه گیری می شود از جمله:

• تری گلیسرید: معمولا تری گلیسرید (TG) کمتر از ۱۵۰ میلی گرم بر دسی لیتر نرمل و بالاتر از ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر به عنوان تری گلیسرید بالا شناخته می شود.
• LDL : LDL که شاخص از کلسترول بد محسوب می شود، یکی دیگر از این پارامتر هاست.  LDL بالاتر از ۱۳۰ میلی گرم بر دسی لیتر، یکی از فاکتور های اصلی چربی خون بالا است.
• کلسترول تام: علاوه بر این میزان توتال کلسترول خون نیز یک فاکتور کلیدی در تشخیص کلسترول بالاست. کلسترول تام بالاتر ۱۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر نشان دهنده ی کلسترول بالای خون است.
• HDL: HDL فاکتور کلسترول خوب محسوب می شود و کمبود آن ریسک ابتلا به اختلالات چربی خون را بالا می برد. HDL  کمتر از ۴۰ در آقایان و کمتر از ۵۰ در خانم ها یکی از ریسک فاکتور های مهم سکته ی قلبی است.

اندازه گیری هر یک از این پارامتر ها در آزمایش های تشخیصی مستلزم ناشتایی ۱۰-۱۲ ساعته می باشد. زیرا فاکتور های لیپیدی خون به ویژه تری گلیسرید به شدت تحت تاثیر رژیم غذایی قرار دارند. معمولا بعد از وعده غذایی مقدار تری گلیسرید به صورت کاذب افزایش می یابد و منجر به خطا در اندازه گیری صحیح این پارامتر می شود. برای تشخیص و آغاز روند درمان چربی خون بالا لازم است، مقادیر دقیق تمامی موارد ذکر شده تعیین شود.

عوارض عدم درمان چربی خون بالا

چربی خون بالا به نوعی زمینه ساز ابتلا به بیماری های متابولیک مانند چاقی، دیابت و… است. درواقع چربی خون با این بیماری ها ارتباط متقابل دارد. بهبود فاکتور های لیپیدی خون نقش بسیار مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری های متابولیک دارد.

در صورت ابتلا به هرکدام از بیماری های متابولیک، کاهش چربی خون بالا در خطوط اولیه ی درمان و یا کنترل بیماری قرار دارد. عدم درمان چربی خون بالا منجر به تشدید عوارض بیماری های متابولیک و پیشرفت روند این بیماری ها می شود. معمولا بیماران دیابتی به دنبال کاهش چربی خون برای بهبود سایر جنبه های بیماری هستند. چرا که معمولا چربی خون با سایر فاکتور های این بیماری همبستگی قوی ای دارد. علاوه بر این چربی خون بالا، منجر به آترواسکلروز و در نتیجه افزایش سکته قلبی و مغزی می گردد.

آترواسکلروز و افزایش خطر سکته قلبی و مغزی

عدم درمان چربی خون بالا می تواند منجر به بیماری آترواسکلروز شود. آترواسکلروز شامل تجمع اجسام لیپیدی تحت عنوان پلاک در دیواره ی عروق است. این بیماری نهایتا منجر به التهاب و انسداد عروق به ویژه شریان ها می شود.

 در روند آترواسکلروز و گرفتگی عروق LDL مهم ترین نقش را بازی می کند. با افزایش LDL خون این مولکول ها در رگ تمع می یابند و اکسیده می شوند. تجمع توده ای LDL های اکسیده در عروق باعث آسب به لایه ی داخلی عروق (آندوتلیوم) می شود. در نتیجه ی این آسیب لایه ی داخلی رگ دچار التهاب می شود. سلول های ایمنی به LDL های اکسیده متصل می شوند، این اتصال منجر به تشکیل سلول های حبابی (کفی شکل) می شود. این سلول ها به صورت رگه های چربی موسوم به پلاک در دیواره ی عروق رسوب می کنند.

تجمع پلاک در دیواره ی عروق قطر رگ را کاهش می دهد. در نتیجه روند طبیعی جریان خون مختل می شود. نهایتا فاکتور ای انعقادی به پلاک ها متصل می شوند و با آغاز روند انعقاد رگ به طور کامل مسدود می شود. انسداد و گرفتگی رگ های مغزی و یا رگ کرونر قلب که نقش خون رسانی به قلب را بر عهده دارد باعث توقف خون رسانی و سکته ی مغزی و قلبی می شود.

روش های درمان چربی خون بالا

درمان چربی خون بالا در جلوگیری از سکته ی قلبی نقش بسیار مهمی دارد. درواقع مهم ترین راه پیشگیری از آترواسکلروز، کاهش چربی خون و رساندن فاکتور های لیپیدی خون به مقادیر نرمال است. درمان دارویی در کنار رژیم غذایی با چربی کم به بیماران برای کاهش چربی خون بالا کمک بسیاری می کند.

رژیم غذایی 

رژیم غذایی مناسب برای درمان چربی خون بالا شامل کاهش درصد کالری حاصل از چربی ۲۵% از کل کالری، رساندن مصرف کلسترول روزانه به کمتر از ۲۰۰mg/dl و حذف منابع چربی اشباع و ترانس تا حد امکان است. چربی های موجود در این رژیم غذایی معمولا چربی های گیاهی و غیر اشباع هستند.

هم چنین به مصرف منابع امگا ۳ شامل، روغن ماهی، روغن کتان، روغن سویا و سایر منابع مانند مغز گردو تاکید می شود. در مصرف این منابع نباید زیاده روی صورت گیرد. چرا که مصرف بیش از حد امگا۳ علاوه بر کاهش LDL، میزان HDL خون را نیز کاهش می دهد. همانطور که گفته شد HDL اثر محافظتی بر سیستم قلب و عروق دارد و کاهش آن ممکن است ریسک سکته ی قلبی را افزایش دهد.

درمان دارویی

درمان دارویی برای کاهش چربی خون برحسب مرحله پیشرفت بیماری متفاوت است رایح ترین دارو های مورد استفاده در این افراد شامل موارد زیر هستند:

• داروهای دفع کننده کلسترول از طریق اسید صفراوی مانند کلستیرامین
• مهارکننده های روند ساخت کلسترول مانند استاتین ها
• مشتقات اسید فیبریک مانند کلوفیبرات

علاوه بر موارد ذکر شده ممکن است بسته به فرد مورد درمان و هدف درمانی داروهای دیگر نیز برای درمان چربی خون بالا تجویز شود. مصرف دارو در کنار رژیم غذایی در دستیابی به پروفایل لیپیدی نرمال، موثر تر از دارو درمانی به تنهایی عمل می کند.

مکمل یاری برای درمان چربی خون بالا

مکمل های چربی خون در تنظیم پروفایل های لیپیدی موثر اند. این مکمل ها درکنار دارو و رژیم غذایی باعث بهبود و تسریع روند درمان چربی خون بالا می شوند. علاوه بر این مصرف مکمل های چربی خون ریسک عوارضی هم چون گرفتگی عروق و سکته قلبی را به شدت کاهش می دهد. مکمل های چربی خون ممکن است با کاهش کلسترول مضر یا افزایش کلسترول مفید در درمان چربی خون بالا نقش داشته باشند.

مکمل نیاسین 

دوز بالای ویتامین B3 یا نیاسین یکی از خطوط درمان چربی خون بالا محسوب می شود. مکمل نیاسین به طور ویژه میزان HDL خون را افزایش می دهد. مصرف این مکمل در افزایش نسبت HDL به LDL و کاهش خطر سکته ی قلبی نقش موثری دارد. دوز بالای مکمل ویتامین C باید تحت نظر پزشک و تنها به عنوان درمان فشار خون بالا و برای جلوگیری از آترواسکلروز مورد مصرف قرار گیرد. مصرف مکمل نیاسین در دوز های بالا می تواند منجر به عوارضی هم چون گرگرفتگی، سوزش پوست، التهاب غشای مخاطی و در موارد شدید زخم معده شود. مصرف این مکمل همراه با وعده ی غذایی عوارضی مانند تهوع، سوزش معده و … را کاهش می دهد.

مکمل استرول های گیاهی

استرول و استانول های گیاهی دارای ساختار مشابه کلسترول هستند. مکمل های استرول از منابع گیاهی تامین می شوند و در درمان چربی خون بالا کاربرد دارند. مصرف این مکمل ها منجر به کاهش جذب کلسترول از منابع غذایی می شود. مکمل استرول با دوز روزانه ی حداکثر ۲ گرم در کاهش کلسترول تام خون و LDL موثر است. علاوه بر این مصرف این مکمل ها در کنار دارو های استاتین روند درمان چربی خون بالا را سرعت می بخشد.

مکمل فیبر های محلول

فیبر های محلول یکی از موثر ترین مکمل ها در کاهش جذب چربی از روده ها محسوب می شود. این فیبر ها با اتصال به چربی ها منجر به دفع آن ها می شوند. مصرف مکمل فیبر محلول در کاهش LDL بسیار اثرگذار است. به طور کلی مصرف روزانه ۶-۱۰ گرم فیبر محلول از منابع غذایی و یا مکمل را می توان یک روش موثر در درمان چربی خون بالا در نظر گرفت.

در بخش زیر با این مکمل ها و سایر مکمل های چربی خون موجود در داروخانه بیشتر آشنا می شوید.