مراقبت تغذیه ای و مصرف مکمل در سالمندان نه تنها در درمان بیماری ها اهمیت دارد، بلکه یک عامل اساسی در بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از بیمار است. درمان بیماری و طی کردن دوران بهبودی در سالمندان به دلیل شرایط بدنی دشوارتر از سنین پایین تر است. بنابراین پیشگیری و حفظ سلامت در این افراد اهمیت بسیار بالاتری دارد.

سالمندی یک فرآیند نرمال است که با کاهش اعمال فیزیولوژیک بدن همراه می باشد. اندام ها با افزایش سن تغییر می کنند و کارایی آن ها کاهش می یابد. میزان کاهش کارایی در افراد مختلف و در اندام های گوناگون، متفاوت است. این امر به میزان زیادی به شرایط بدنی فرد و وضعیت مراقبت وی از سلامت خود بستگی دارد. بنابراین بسیاری از سالمندان برای حفظ عملکرد فیزیولوژیک بدن تا بالاترین حد ممکن، به مصرف مکمل سالمندان روی آورده اند.

آیا مصرف مکمل سالمندان تغییرات طبیعی سالمندی را متوقف می کند؟

در پاسخ با این سول باید بدانید که متوقف کردن روند پیری امری غیر ممکن است. آن چیز که اهمیت دارد، کیفیت بالای زندگی در دوران سالمندی است. این امر تا حد زیادی به حفظ عملکرد و سلامت ارگان های بدن مرتبط است. درواقع مصرف مکمل سالمندان با کند کردن روند تغییرات دوران سالمندی، کیفیت زندگی را بهبود می بخشد. رایج ترین تغییرات در دوران سالمندی عبارتند از:

تغییر ترکیب بدن

ترکیب بدن با افزایش سن تغییر می کند. به صورتی که توده ی چربی و چربی احشایی افزایش می یابد. در حالی که، توده ی عضلانی به تدریج از دست می رود. به این پدیده سارکوپنی گفته می شود. از دست رفتن توده ی عضلانی موجب کاهش قدرت و عملکرد بدنی می شود. مهم ترین عامل سارکوپنی، کاهش محتوای پروتئین در بدن است. در سالمندان به دلیل رژیم های غذایی نامناسب و یا بیماری های گوناگون، توده پروتئینی کاهش پیدا می کند. در این شرایط بدن به مصرف پروتئین عضلات روی می آورد. در نتیجه عضلات رفته رفته تحلیل می روند.

مصرف مکمل سالمندان به دلیل تامین پروتئین کافی این روند را به شدت کند می کند. به گونه ای که میزان تخریب و ضعف عضلانی زا به طور قابل توجهی کاهش می دهد. سارکوپنی زودهنگام عضلات ممکن است حتی به فلج عضلانی در سالمندان منجر شود.

از دست دادن حس چشایی و بویایی

با افزایش سن، سالمندان در درجات مختلف دچار از دست دهی حس چشایی و بویایی می شوند. از دست دهی حس چشایی و بویایی بر اشتها نیز اثر گذار است و میل به غذا خوردن را کاهش می دهد. در موارد شدید حتی ممکن است، سالمند دچار سوء تغذیه و افت هوشیاری شود. علاوه بر ژنتیک و عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن و کمبود مواد مغذی نیز تاثیر قابل توجهی در از دست دادن حس چشایی و بویایی دارد. کمبود روی و نیاسین مهم ترین عوامل در تضعیف حس چشایی محسوب می شوند.

مکمل سالمندان با تامین نیاز به این مواد مغذی روند کاهش حس چشایی و بویایی را کند می کند. از طرفی این مکمل ها با بهبود دریافت انرژی و بهبود اشتها در سالمندان از سوء تغذیه ناشی از این اختلال جلوگیری می کنند. تضعیف حس چشایی و بویایی در مواردی مانند؛ ضربه به سر، دیابت، اختلالات کبدی و کلیوی، فشار خون و سایر بیماری ها نیز ممکن است رخ دهد. در این موارد لازم است، ابتدا علت اصلی بیماری تحت کنترل قرار بگیر تا این عوارض نیز تعدیل شوند.

کاهش شنوایی

رایج ترین نوع کاهش شنوایی، پیرگوشی است. تغییر در اجزای داخلی گوش، آستانه ی شنوایی را در سالمندی افزایش می دهد. تغییرات در شنوایی به تدریج و به آرامی رخ می دهد. کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین B12 احتمال پیرگوشی و کاهش شنوایی ساقه ی مغز را افزایش می دهد. ویتامین D نیز به دلیل نقش موثر در تعادل مایعات بدن و ساختمان استخوان ها ممکن است در اختلالات گوش داخلی و کاهش شنوایی نقش داشته باشد.

اختلالات بینایی

از دست دادن بینایی جزء تغییرات طبیعی افزایش سن نیست. اما ریسک ابتلا به بیماری های چشمی و ضعف در بینایی در سالمندی به شدت افزایش می یابد. میزان آسیب های اکسیداتیو به چشم با افزایش سن افزایش می یابد. با توجه به کاهش توانایی بدن سالمندان در تولید آنتی اکسیدان های طبیعی مصرف مکمل سالمندان که معمولا حاوی آنتی اکسیدان است، ضرورت می یابد.

مهم ترین انتی اکسیدان های موجود در مکمل سالمندان شامل؛ ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم، بتاکاروتن و انواع فلاوونوئید می باشند. این مواد مغذی در کاهش آسیب های وارده به چشم و جلوگیری از تخریب آن نقش بسیار موثری دارد.

عوارض سالمندی قابل کنترل توسط مکمل سالمندان

تغییرات طبیعی در دوران سالمندی در صورت عدم کنترل می تواند منجر به کاهش طول عمر شود. درواقع اگر روند کاهش عملکرد ارگان های بدن، سریع تر از حالت طبیعی رخ دهد، منجر به اختلالات متعددی می شود. مصرف مکمل سالمندان می تواند عوارض ناشی از افزایش سن را تعدیل کند. از طرفی خطر بروز اختلالات را کاهش دهد و یا آن ها را به تعویق بیاندازد.

اختلالات ایمنی

سیتم ایمنی با افزایش سن تضعیف می شود و پاسخ های ایمنی کندتر می گردند. این تغییرات بر همه ی سلول های ایمنی موثر است. در صورت عدم مداخله به موقع، سیستم ایمنی به شدت ضعیف می گردد و اختلالات ایمنی بروز می کند.

مواد مغذی مورد نیاز برای تقویت سیتم ایمنی، با مصرف مکمل سالمندان تامین می شود. این مواد مغذی که شامل ویتامین ها و املاح معدنی است، در تقویت سلول های ایمنی و افزایش عملکرد ایمنی نقش بسیار موثری دارد. حفظ عملکرد سیستم ایمنی منجر به بهبود کیفیت زندگی سالمندان و افزایش طول عمر می گردد.

اختلالات گوارشی

برخی از تغییرات گوارشی ممکن است با افزایش سن رخ دهدند. تشدید این تغییرات ممکن است روند تغذیه و دریافت مواد مغذی را در سالمندان دچار اختلال کند. دیس فاژی یا اختلال در بلع یکی از شایع ترین مشکلات دستگاه گوارش در سالمندان است. این عارضه میزان تمایل به غذا را به شدت کاهش می دهد. علاوه بر این خطر ورود مواد غذایی به ریه ها و عفونت ریوی را نیز افزایش می دهد.

سایر اختلالات مانند زخم معده، عفونت معده و حتی سرطان معده نیز ممکن است در اثر کاهش لایه ی مخاطی معده رخ دهند. این اختلالات، منجر به درد و التهاب بعد از صرف وعده ی غذایی می شوند و به تدریج اشتها را به شدت کاهش می دهدند. کاهش دریافت غذایی در سالمندان خطر کمبود مواد غذایی را افزایش می دهد و منجر به سوء تغذیه سالمندی می گردد.

علاوه بر این سالمندان معمولا دچار آکلریدری یا کاهش ترشح اسید معده می شوند. کمبود مواد مغذی به ویژه کلر در این بیماری موثر است. کاهش اسید معده روند هضم را دچار اختلال می کند. در نتیجه میزان هضم و جذب مواد مغذی ضروری برای بدن به شدت کاهش می یابد. مصرف مکمل سالمندان برای تامین مواد مغذی و جلوگیری از پیشروی آسیب های گوارشی اهمیت فراوانی دارد.

اختلالات کلیوی

اثرات ناشی از سن بر کلیه ها بسیار متغیر است. در سالمندان سالم، این اثرات تنها تغییرات اندکی در حجم ادرار ایجاد می کند. درحالی که در برخی از سالمندان این تغییرات ممکن است به تخریب نفرون ها و نارسایی کلیوی منجر شود. اختلالات کلیوی روند سم زدایی برخی داروها را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است منجر به مسمویت دارویی در سالمندان گردد. کمبود های ناشی از این اختلال به وسیله ی مکمل سالمندان برطرف می شود. در سالمندان مبتلا به بیماری کلیوی لازم است برای انتخاب نوع مکمل مناسب با پزشک مشورت شود.

اختلالات عصبی

اختلالات شناختی، تعادلی، واکنشی و … که ناشی از تخریب سلول های عصبی است، کیفیت زندگی سالمندی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. بیماری هایی مانند، آلزایمر، پارکینسون، دمانس و زوال عقل به شدت تحت تاثیر شیوه زندگی فرد قرار دارند. انجام فعالیت های اجتماعی سازنده، مطالعه، رعایت رژیم غذایی متعادل و مصرف مکمل سالمندان از جمله موثر ترین روش ها برای پیشگیری از بیماری های عصبی به شمار می روند. توجه داشته باشید در صورت بروز نشانه های اولیه ی این بیماری های لازم است، روند درمان به سرعت آغاز شود تا از عوارض آتی جلوگیری شود.

سایر اختلالات مانند پوکی استخوان، درد های عضلانی، روماتیسم مفصلی، دل درد، یبوست و … نیز ممکن است در سالمندان رخ دهد. مصرف مکمل سالمندان در کنترل و کاهش این عوارض تاثیر بسیاری دارد.

مکمل سالمندان چه مواد مغذی ای برای بدن تامین می کند؟

• میزان پروتئین روزانه ی مورد نیاز برای یک سالمند، ۰/۸ گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن است. این میزان پروتئین باید توسط رژیم غذایی و مکمل های سالمندان تامین شود.
• ویتامین B12، که کمبود آن به دلیل اختلالات گوارشی در سالمندان شایع است، در بسیاری از مکمل های سالمندان وجود دارد.
• اسید فولیک یا ویتامین B9، برای کاهش سطوح خونی هموسیستئین که یکی از فاکتور های اصلی برای سکته ی قلبی است، ضروری می باشد. در اکثر مکمل ها حاوی ۲۰۰-۴۰۰ میکروگرم فولات می باشند.
• به دلیل کاهش توانایی پوست در ساخت ویتامین D فعال در دوران سالمندی، لازم است، تامین این ویتامین از طریق مکمل صورت گیرد.
• نیاز به کلسیم به دلیل کاهش توانایی جذب آن با افزایش سن کاهش می یابد. در نتیجه کلسیم یکی از اجزای اصلی مکمل سالمندان محسوب می شود.
• وجود روی در مکمل سالمندان از بروز اختلالاتی مانند؛ نقص ایمنی، بی اشتهایی، تاخیر در بهبود و ترمین زخم ها جلوگیری می کند.

سایر مواد مغذی از جمله انواع دیگر ویتامین های محلول در اب و محلول در چربی، املاح و مواد معدنی و … نیز ممکن است در انواع مکمل سالمندان وجود داشته باشند.

عوارض مصرف مکمل سالمندان

مصرف این مکمل ها به خودی خود عوارض چندانی ندارد. نکات ضروری در مصرف مکمل سالمندان رعایت مقدار و زمان مجاز برای مصرفاست. از طرفی نوشیدن آب فراوان در طول روز برای خنثی کردن خطر مسمومیت احتمالی می تواند کمک کننده باشد. درصورت وجود هرگونه بیماری زمینه ای لازم است برای مصرف مکمل و مقدار آن با پزشک معالج خود مشورت کنید. علاوه بر این درباره برخی از مکمل های بررسی تداخلات با سایر داروهای مصرفی نیز ضرورت دارد.

تنها عارضه معمول ناشی از مصرف مکمل سالمندان، خشکی دهان است که معمولا در افرادی که بیش از ۵ نوع دارو یا مکمل مصرف می کنند به چشم می خورد. حفظ رطوبت دهان با مصرف مایعات کافی، این عارضه را کنترل می کند.

در بخش زیر انواع مکمل های مناسب برای سالمندان را مشاهده می کنید.