مکمل های غذایی / غذای کمکی نوزاد و خردسال

غذای کمکی، راهی برای کشف طعم های جدید توسط کودک

از بدو تولد تا ۶ ماهگی تغذیه نوزاد باید انحصارا از شیر مادر یا شیرخشک های مناسب برای این سن انجام گیرد. از حدود ۶ ماهگی نیاز به انرژی و مواد مغذی در نوزاد شروع به افزایش می کند، چرا که نوزاد در این زمان رشد سریع تری دارد. همچنین با تکامل آنزیم های گوارشی و افزایش مهارت هایی مانند کنترل سر، بلع غذاهای بافت دار، به دست گرفتن غذاها، حرکت و… نوزاد برای دریافت غذای کمکی در کنار شیرمادر یا شیرخشک آماده می شود. تغذیه نوزاد در این سن از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا بسیاری از مراحل تکامل ذهنی و حرکتی و رشد نوزاد در این زمان اتفاق می افتد. باید به این نکته توجه داشته باشید که حجم معده نوزاد بسیار محدود است و باید غذاها در حجم کم و دفعات بیشتر به او داده شود. بهتر است از غذاهایی استفاده شود، که در حجم کم هم بتوانند نیاز های تغذیه ای نوزاد را برآورده سازند به عبارت دیگر غذاهایی باید انتخاب شوند که ارزش غذایی بالاتری دارند.

تا پایان یک سالگی شیر مادر به عنوان غذای اصلی نوزاد بوده و باید در اولویت بیشتری نسبت به غذای کمکی باشد. اما از یک سالگی به بعد باید بیشتر به غذای کمکی توجه شود تا نیازهای تغذیه ای نوزاد به خوبی تامین شود. غذای کمکی علاوه بر تامین نیازهای تغذیه ای، نوزاد را وارد مرحله ی جدیدی از زندگی می کند و به او توان کشف طعم و بافت غذاهای گوناگون را می بخشد. درواقع آغاز غذای کمکی دامنه ی ارتباطی کودک را وسیع تر می سازد.

غذای کمکی برای نوزاد چه ضرورتی دارد؟

همان طور که گفته شد، شیر مادر یا شیر های خشک تا حداکثر ۱ سالگی قادر اند نیاز نوزاد را مرتفع سازند. پس از این سن، تامین نیاز های افزایش یافته ی نوزاد با مصرف رژیم غذایی متعادل یا غذاهای کمکی مناسب امکان پذیر است. درواقع مصرف شیر مادر به تنهایی نمی تواند تمامی نیاز های بدن نوزاد را تامین کند. برخی از این نیاز های مهم تغذیه ای به شرح زیر اند:

نیاز به آهن

یکی نیازهای مهم نوزاد، تامین آهن کافی است. در حدود ۴ تا ۶ ماهگی نیاز نوزاد به آهن افزایش می یابد که شیر مادر به تنهایی نمی تواند این نیاز را برآورده سازد. نوزادان می توانند با شروع تغذیه تکمیلی آهن مورد نیاز را از غلات غنی شده با آهن، حبوبات و گوشت ها دریافت کنند. همچنین از ۴ ماهگی دریافت قطره آهن زیر نظر پزشک متخصص و یا مراقب سلامت برای نوزادانی که در کنار غذای کمکی شیر مادر استفاده می کنند الزامی می باشد. اما نوزادانی که شیرخشک های غنی شده با آهن را دریافت می کنند به ندرت به مصرف مکمل نیاز پیدا می کنند. برای جذب بهتر آهن توصیه می شود، منابع ویتامین سی مانند مرکبات در برنامه غذایی نوزاد گنجانده شود. به عنوان مثال می توان یک غذای حاوی لوبیا و برنج را با سس گوجه فرنگی، میوه یا پوره ی میوه ترکیب کرد.

نیاز به ویتامین C

بهترین منبع ویتامین سی، میوه ها و سبزیجات هستند. میوه هایی مانند مرکبات، توت فرنگی،طالبی، انبه و سبزیجات مانند انواع کلم، فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی، کاهو و سیب زمینی از منابع غنی ویتامین سی هستند. شاید در ابتدای شروع تغذه ی نوزاد، قرار دادن این منابع در رژیم غذایی دشوار به نظر برسد. آبمیوه ها هم یک منبع خوب ویتامین سی به شمار می آید اما دریافت زیاد آنها ممکن است باعث اسهال در نوزادان  کودکان شود. علاوه بر آن آبمیوه ها باعث دریافت کالری بیشتر و مواد مغذی کمتری می شود. توصیه می شود آبمیوه برای نوزادان زیر یکسال استفاده نشود و برای کودکان یک تا شش سال به یک فنجان در روز محدود شود. بنابراین مصرف غذای کمکی حاوی مقادیر کافی ویتامین c یک راه های آسان و مطمئن برای تامین نیاز نوزاد است.

نیاز به روی

مقدار روی شیر مادر در ابتدا زیاد می باشد اما سریعا بعد از ماه اول شیردهی پایین می آید. شیرخشک های غنی شده با روی نوزادان حاوی مقدار بیشتری از روی نسبت به شیرمادر می باشد، بنابراین نوزادانی که شیر مادر دریافت می کنند نیاز بیشتری برای دریافت روی مورد نیاز از طریق غذای کمکی دارند. بهترین منبابع غذایی روی شامل گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، تخم مرغ و حبوبات می باشد.

نیاز به ویتامین D

ویتامین دی یکی از مهم ترین ترکیبات مورد نیاز بدن برای همه ی سنین می باشد.این ویتامین نقش مهمی در سلامت استخوان ها، دندان ها، سیستم ایمنی و جلوگیری از بیماری های مزمن مثل دیابت، بیماری قلبی و پرفشاری خون،چاقی و… دارد. شیرمادر منبع فقیری از ویتامین دی محسوب می شود. به همین دلیل تمام نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، لازم است این ویتامین را از طریق مکمل و غذاهای کمکی غنی شده دریافت کنند.

انتخاب غذای کمکی مناسب برای نوزاد

غذای نوزاد باید متنوع، متعادل و بهداشتی باشد. امروزه غذاهای کمکی تجاری با تنوع زیاد، ارزش غذایی بالا، آماده سازی آسان و به صورت بهداشتی  توسط شرکت های داروسازی تولید و عرضه می گردد. یکی از معروف ترین غذاهای کمکی، سرلاک می باشد. سرلاک های مختلف بر اساس فرمول و تولیدکننده های مختلف، ترکیبات گوناگونی دارند اما مهم ترین ترکیبات موجود در انواع سرلاک ها عبارتند از غلات و حبوبات، آهن، کلسیم، ویتامین D، پروتئین، روی، ویتامین A، ویتامین C و امگا ۳ و امگا ۶ است. همچنین سرلاک ها حاوی پروبیوتیک هستند (باکتری های مفید) که باعث بهبود عملکرد گوارشی و تقویت سیستم ایمنی می شود. سرلاک هایی که بر پایه برنج هستند هضم نسبتا آسانی دارند و کمتر آلرژی ایجاد می کنند. علاوه بر این بهتر است، سرلاک حاوی رنگدانه و مواد نگهدارنده نباشد تا بدن کودک نسبت به این مواد واکنش نشان ندهد.

غذاهای خانگی نیز می تواند به اندازه ی غذاهای کمکی تجاری مغذی باشد. اما رعایت شرایط متعدد تهیه و نگهداری آن بسیار ضروری است. برخی از این شرایط شامل، استفاده از مواد غذایی مناسب، تازه، کامل و بدون نمک، شکر و ادویه است. علاوه بر این تهیه و آماده سازی غذا باید به صورتی باشد که غذا مواد مغذی خود را از دست ندهد. برای محافظت نوزاد در برابر بیماری های ناشی از غذا، رعایت بهداشت دست ها و وسایل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین درصورتی که توان اجرای شرایط و دستورالعمل های ضروری برای تهیه ی غذای خانگی را ندارید، انتخاب غذای کمکی برای حفظ سلامت و رشد نوزاد، ایده آل به نظر می رسد.

در بخش زیر انواع غذا های کمکی نوزادان موجود در داروخانه را مشاهده می کنید.