خشکی پوست یک وضعیت ناخوشایند است که با پوسته پوسته شدن، خارش و ترک خوردگی مشخص می‌شود و می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، همچنین ممکن است شما به طور طبیعی پوست خشکی داشته باشید. اما حتی اگر از دسته افراد با پوست چرب باشید نیز ممکن است هر از چند گاهی خشکی پوست صورت و دست‌ها به ویژه در فصل پاییز و زمستان را تجربه کرده باشید. خشک شدن پوست می‌تواند بر روی هر قسمت از بدن شما تأثیر بگذارد ولی معمولاً روی دست، بازو و پاها تأثیر بیشتری می‌گذارد، از این رو رفع خشکی پوست یکی از دغدغه‌های خانم‌ها و آقایان برای مراقبت از پوست است. در بسیاری از این موارد، تغییر سبک زندگی و استفاده از مرطوب کننده‌های طبیعی می‌تواند تمام مواردی باشد که شما برای درمان آن نیاز دارید. علاوه بر این درمان‌های پوستی راه‌حل‌های خانگی نیز برای درمان خشکی پوست وجود دارد. در این مقاله شما را با گیاهان دارویی موثر برای رفع خشکی پوست و  بهترین فرآورده‌های طبیعی به دست آمده از آنها آشنا می‌کنیم. 

انواع خشکی پوست

قرار گرفتن در معرض شرایط آب و هوایی خشک، آب گرم و برخی مواد شیمیایی خاص می‌تواند باعث خشک شدن پوست شود. Dermatitisis اصطلاح پزشکی برای پوست بسیار خشک است. چندین نوع مختلف درماتیت (Dermatitisis) وجود دارد.

۱) Dermatitisis تماسی: درماتیت تماسی هنگامی ایجاد می‌شود که پوست شما به چیزی که لمس می‌کند، واکنش نشان دهد و باعث التهاب موضعی شود. درماتیت تماسی تحریک کننده می‌تواند هنگامی رخ دهد که پوست شما در معرض یک ماده شیمیایی تحریک کننده مانند سفید کننده قرار گیرد.

۲) Seborrheic dermatitis: درماتیتیس سبورئیک زمانی ایجاد می‌شود که پوست شما چربی زیادی تولید کند. در نتیجه جوش قرمز و پوسته پوسته‌ای معمولاً روی پوست سر ایجاد می‌شود. این نوع درماتیتیس در نوزادان شایع است.

۳) Atopic dermatitis: این بیماری معمولا به اگزما نیز معروف است. این یک بیماری مزمن پوستی است که باعث می‌شود لکه‌ های پوسته‌ای خشک روی پوست شما ظاهر شود و در بین کودکان خردسال رایج است.

عوامل خطر برای خشکی پوست

خشک شدن پوست می‌تواند هرکسی را درگیر کند. اما برخی از عوامل خطر شانس ابتلا به خشکی و حساست پوست را افزایش می‌دهند، از جمله:

۱) سن: بزرگسالان مسن بیشتر به خشکی پوست دچار می‌ شوند. زیرا با افزایش سن، منافذ پوست به طور طبیعی روغن کمتری تولید می‌کنند و خطر خشک شدن پوست را افزایش می‌دهد.

۲) سابقه بیماری: اگر سابقه بیماری‌های آلرژیک را در خانواده خود داشته باشید، به احتمال زیاد شما نیز دچار اگزما یا درماتیت تماسی آلرژیک می‌شوید.

۳) فصل: خشکی پوست در ماه‌های پاییز و زمستان که سطح رطوبت هوا نسبتاً کم است بیشتر دیده می‌شود. در تابستان به دلیل رطوبت بالاتر خشکی پوست کمتر مشاهده می‌شود.

۴) عادت به استحمام: استحمام مکرر یا شستن با آب بسیار داغ خطر خشکی پوست را افزایش می‌دهد.

راه‌های درمان خشکی پوست

روش‌های درمان خشکی پوست، بستگی مستقیم به علت خشکی پوست دارد و در بعضی موارد، ممکن است نیاز باشد شما به یک متخصص پوست مراجعه کنید. ولی در بسیاری اوقات درمان‌های خانگی و استفاده از کرم‌های مرطوب کننده گیاهی، راهکاری مفید و موثر برای رفع این مشکل است. 

درمان خانگی خشکی پوست

تغییر ساده سبک زندگی می‌تواند به جلوگیری و رفع خشکی پوست کمک کند. به عنوان مثال:

۱) به استفاده از آب داغ برای استحمام یا دوش خودداری کنید

۲) زمان دوش گرفتن خود را به کمتر از ۱۰ دقیقه برسانید

۳) هنگام استحمام یا دوش گرفتن از یک صابون مرطوب کننده استفاده کنید

۴) بلافاصله پس از استحمام یا دوش گرفتن از مرطوب کننده استفاده کنید

۵) از خارش یا مالش لکه های خشک پوست جلوگیری کنید

۶) مقدار کافی آب بنوشید

۷) روغن دانه آفتابگردان: یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که روغن دانه آفتابگردان هنگام استفاده به عنوان مرطوب کننده روی بازوهای شرکت کنندگان، هیدراتاسیون را بهبود می بخشد. باید توجه نمود که همه روغن های طبیعی برای استفاده به عنوان مرطوب کننده مناسب نیستند.

۸) روغن نارگیل: روغن طبیعی دیگری که برای درمان خشکی پوست به خوبی کار می کند روغن نارگیل است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که روغن نارگیل به اندازه وازلین برای درمان خشکی پوست بی خطر و موثر است. همانطور که تحقیقات ۲۰۱۶ توضیح داد، روغن نارگیل حاوی اسیدهای چرب اشباع است که دارای خاصیت نرم کنندگی هستند. روغنی است که با پر کردن شکاف های موجود در پوست خشک، به عنوان یک مرطوب کننده عمل می کند و آن را صاف می کند.

۹) حمام بلغور جو دوسر: بلغور جو دوسر ماده طبیعی دیگری است که می‌تواند به درمان خشکی پوست کمک کند. افزودن پودر جو دوسر به حمام یا استفاده از کرم‌های حاوی بلغور جو دوسر می‌تواند به رفع خشکی پوست کمک کند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد که عصاره‌های آرد جو دوسر دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی هستند و می‌تواند به درمان خشکی پوست کمک کند.

۱۰) شیر خوردن: نوشیدن شیر همچنین می تواند باعث تسکین خشکی پوست شود. تحقیقات سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که یک رژیم غذایی شامل شیر می‌تواند خشکی پوست را بهبود بخشد.

۱۱) عسل: مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که عسل برای بسیاری از بیماری‌های پوستی مفید است. عسل مرطوب کننده، التیام بخش و ضد التهاب است و یک در درمان خانگی ایده‌آل برای تسکین خشکی پوست است. 

۱۳) آلوئه‌ورا: بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۳ انجام شد، ژل آلوئه‌ورا می‌تواند به تسکین خشکی پوست کمک کند. فردی با پوست خشک روی دست ها یا پاها می‌تواند ژل آلوئه‌ورا زده و ناحیه آسیب دیده را با جوراب یا دستکش بپوشاند. افراد ممکن است ترجیح دهند این کار را قبل از خواب انجام دهند و ژل را تمام شب بگذارند.

۱۴) هنگام اصلاح از ژل اصلاح استفاده کنید

۱۵) ماسک آواکادو: ایجاد ماسک خانگی از آووکادو یکی دیگر از روش‌های طبیعی برای تسکین خشکی پوست است. کرومپتون پیشنهاد می‌کند که نصف آووکادو را پوره کرده و با ۱ قاشق چای خوری روغن زیتون مخلوط کنید. ماسک را به صورت خود بمالید، بگذارید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی آن بماند و سپس آن را بشویید.

گیاهان دارویی موثر برای پیشگیری و درمان خشکی پوست

گل همیشه بهار

گل همیشه بهار یکی از مفیدترین گیاهان دارویی برای درمان خشکی پوست، بهبود اگزما، پسوریازیس و خارش‌های پوستی است و مصرف فرآورده‌های حاوی آن در رفع التهابات و التیام حساسیت‌های پوستی تاثیر زیادی دارد. همچنین محصولات این گیاه، برای درمان زخم‌های پوستی، میخچه و زگیل بسیار موثرند. استفاده موضعی از عصاره گل همیشه بهار روی آکنه، جای نیش حشرات، سوختگی و خراشیدگی به التیام و معالجه این مشکلات کمک می‌کند. خاصیت ضد التهاب، درمان زخم‌های واریسی، معالجه سرمازدگی پوست و مقابله با آفتاب سوختگی از دیگر خواص گل همیشه بهار برای پوست است. ‏ مواد موجود در این گل باعث ترمیم سریع‌تر سلول‌های آسیب دیده پوست می‌شوند، تولید کلاژن را تقویت می‌کنند و آبرسانی به ‏پوست را افزایش می‌دهند، از این رو فرآورده‌های دارویی ساخته شده با گل‌های همیشه بهار همواره از محبوب‌ترین گزینه‌های ‏درمانی بیماران بوده‌اند.

 سدر

سدر یکی دیگر از گیاهانی است که خواص درمانی متعددی برای رفع مشکلات مختلف پوست از جمله درمان خشکی پوست، جلوگیری از چین و چروک، افزایش شفافیت، نرمی و بازسازی پوست، بهبود سریع‌تر زخم‌ها و کمک به از بین بردن جای زخم و سوختگی سطحی دارد. اغلب اجزای این گیاه خاصیت دارویی داشته، میوه، برگ، شکوفه و حتی ریشه سدر قابل استفاده است و امروزه از آن در تولید لوازم بهداشتی و آرایشی به طور گسترده استفاده می‌شود. سدر خاصیت آنتی سپتیک، ضد قارچ، ضد التهاب و نرم‌ کننده دارد و در طب سنتی نیز برای درمان بیماری‌های پوستی از جمله درماتیت آتوپیک کاربرد داشته است. امروزه مطالعات و تحقیقات صورت گرفته بر روی خواص گیاه سدر، تاثیرات مثبت عصاره این گیاه بر بهبود انواع اگزما، درماتیت ‏تماسی تحریکی که بر اثر تماس مکرر پوست با آب، مواد شوینده، حلال‌ها و مواد شیمیایی ایجاد می‌شود و درماتیت آتوپیک که به ‏خشکی ارثی پوست در نقاطی از بدن مانند آرنج‌ها و زانوها گفته می‌شود، را تایید کرده‌اند.

 روغن گل مغربی

دانه‌های گیاه دارویی گل مغربی حاوی روغنی هستند که به نام روغن گل مغربی مشهور است و حاوی اسید گاما لینولنیک، اسید لینولئیک و مواد مغذی دیگر است. یکی از مهمترین خواص درمانی این روغن گیاهی کمک به درمان خشکی پوست و بهبود اگزمای حساسیتی است و علائمی نظیر خارش، ترشح و پوسته پوسته شدن پوست که مربوط به خشکی و اگزما هستند را بهبود می‌دهد، همچنین بررسی‌ها نشان داده است زمانی که بیمار از این روغن استفاده می‌کند، نیاز کمتری به استفاده از کرم‌های استروئید و دارو و در نتیجه عوارض جانبی ناخوشایند آنها دارد. درمان ناتوانی جنسی مردان و نازایی زنان، کمک به درمان آلزایمر، تصلب شرائین، درمان بیمارهای ناشی از کم کاری سلول‌های کبدی و کاهش درد مفاصل از دیگر خواص روغن گل مغربی است و از آن، برای تهیه انواع مکمل‌ها نیز استفاده می‌شود.

روغن گل سرخ

روغن گل سرخ (گل محمدی) حاوی تعداد زیادی آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب اشباع نشده است، خاصیت نرم کننده، آبرسان و ضد التهاب دارد و استعمال موضعی آن به درمان خشکی پوست و انواع اگزما کمک می‌کند. بررسی‌ها نشان داده است استعمال موضعی روغن گل سرخ در رفع علائم خشکی پوست مانند خارش، التهاب، قرمز و پوسته پوسته شدن نیز موثر است و پوست به‌راحتی روغن را جذب می‌کند و به آنتی‌اکسیدان‌های آن اجازه می‌دهد تا به عمق لایه‌های پوست نفوذ کند. کمک به درمان افسردگی، بی‌خوابی، آلزایمر، تقویت قلب، تقویت دستگاه اسکلتی بدن و التیام زخم‌های از دیگر خواص روغن گل سرخ است.

 بابونه

بابونه گیاهی از تیره کاسنی با خواص فراوان برای رفع مشکلات پوست و مو است و محصولات گیاهی متنوعی بر پایه عصاره آن برای سلامت پوست و مو تولید شده است. رفع و درمان خشکی پوست، اگزما، کمک درمان به جوش غرور و آکنه، کاهش ورم و قرمزی پوست، التیام زخم‌های جلدی، ترمیم سوختگی و کنترل عفونت های پوستی از مهم‌ترین خواص بابونه برای پوست است. علاوه بر این بابونه برای رفع مشکلات دستگاه گوارش مانند رفع سوء هاضمه، جلوگیری از زخم معده، درمان اسهال، رفع انگل و درمان مسمومیت‌های غذایی مفید است. خاصیت تب بر، کاهنده فشار خون و آرامبخش نیز دارد.

پنیرک

گل پنیرک خاصیت ضد التهاب قوی دارد و موجب کاهش تعداد سلول‌های التهابي می‌شود. استعمال موضعی فرآورده‌های طبیعی ‏عصاره این گیاه باعث افزايش بافت‌های پيوندی مانند کالژن، مقدار زيادی فيبروبالست و کاهش سلول التهابی در ناحيه زخم ‏می‌شود و در بهبود سریع‌تر زخم‌ها، رفع خشکی، درمان آكنه، كبودی و سوختگی، تسکین جای نیش حشرات، رفع خارش و درمان برخی از بیماری‌های شایع پوستی مؤثر ‏است. از دیگر کاربردهای درمانی این گیاه می‌توان درمان زخم‌ معده و ناراحتی‌های گوارشی، درمان ناراحتی‌های رحم و ‏رفع عفونت دستگاه تناسلی زنان، بهبود عفونت مثانه، برونشیت و استفراغ را نام برد.

شاهتره

شاهتره طبع خنکی دارد و سرشار از مواد آنتی اکسیدان است. مهمترین خاصیت شاهتره محافظت از کبد است و حرارت کبد را که باعث خشکی در بدن می شود، کاهش می‌دهد. و از این طریق به درمان خشکی پوست کمک می‌کند و جلوی خارش های پوستی را می‌گیرد. در طب سنتی از این گیاه برای درمان امراض مختلف پوستی، رفع عفونت‌های پوستی، قارچ‌های جلدی، درمان اگزما و جذام  استفاده می‌شود و مصرف آن در افزایش شفافیت و درخشندگی پوست موثر است. کاهش کلسترول و فشار خون، تقویت معده و دفع سموم تجمع یافته در کبد از دیگر خواص شاهتره برای سلامتی است.

آلوئه ورا

آلوئه ورا یکی دیگر از مفیدترین و پرکاربردترین گیاهان دارویی برای رفع مشکل خشکی پوست است و  از آن در ساخت بسیاری از پمادهای دارویی و کرم‌های آرایشی استفاده می‌شود. ۹۶ درصد ساختمان ژل آلوئه ورا از آب تشکیل شده است و پلی ساکاریدهای موجود در گیاه خاصیت ضد التهاب، آنتی باکتریال و ضد میکروب دارند، آنتی اکسیدان‌ها نیز در قالب ویتامین‌های آ، ب، ث، ای، آمینواسیدهای روی و اسیدهای چرب ضروری در ترکیب ژل آلوئه ورا یافت می‌شوند و آن را به یک ترکیب طبیعی کاملا مناسب برای درمان مشکلات مختلف پوستی تبدیل کرده‌اند. آبرسانی پوست، ترمیم جای زخم و سوختگی، درمان آکنه و برطرف کردن جای جوش، درمان اگزما و پسوریازیس از خواص آلوئه ورا برای پوست است. آلوئه ورا همچنین برای سلامت موها مفید است و رفع برخی مشکلات دستگاه گوارش از قبیل درمان همورئید، زخم معده، سوزش معده، رفلاکس و سندروم روده تحریک پذیر از دیگر فواید این گیاه است.

معرفی فرآورده‌های طبیعی درمان خشکی پوست

پماد گیاهی کالاندولا، یکی از بهترین فرآورده ‌های طبیعی برای رفع خشکی پوست است. این فرآورده حاوی عصاره اختصاصی گل همیشه بهار به همراه موم طبیعی زنبور عسل و برخی روغن‌های گیاهی است و در بهبود خشکی و ترک‌های پوستی، رفع درماتیت‌های آلرژیک و درماتیت ناشی از پرتودرمانی مفید است و باعث تسکین التهاب‌های پوستی، تسریع گردش خون و ترمیم پوست آسیب دیده می‌شود.

کرم درماتین از عصاره گیاه سدر تهیه شده است و یکی دیگر  از محصولات گیاهی مفید برای رفع مشکل خشکی و التهاب پوست است. این فرآورده به التیام زخم‎ها،‏ درمان درماتیت آتوپیک یا همان اگزما و کاهش تحریکات پوستی در درماتیت تماسی نیز کمک می‌کتد.

کرم موضعی لینودرم از از روغن بذر گل مغربی تهیه شده است و به رفع خشکی پوست و درمان التهابات پوستی (پسوریازیس) کمک می‌کند و برای التیام انواع زخم، آکنه، و اگزما مفید است. استعمال موضعی پمادهای تهیه شده از روغن گل مغربی در کاهش خارش، التهاب، ترشحات و درمان پوسته پوسته شدن پوست موثر هستند. 

قرص اطریفل شاهتره نیاک حاوی عصاره گیاهی هلیله زرد، هلیله کابلی، هلیله سیاه، بلیله، آمله، شاهتره، سنا، ریوند و گز علفی است و به درمان خشکی پوست، خارش، قرمزی و سرخی پوست، اگزما و التهاب‌های پوستی کمک می‌کند. 

کرم پسوسرام حاوی موم زنبور عسل، روغن گل سرخ، روغن کرچک، عصاره هلو، عصاره بادام شیرین، آب گلبرگ شفابخش گیاهان و عصاره شیرین بیان است که با بافت سبک خود قادر است به داخل پوست نفوذ کرده، رطوبت پوست را حفظ کند. این کرم با تاثیر بر لایه شاخی پوست ضمن برطرف کردن خشکی شدیدآن قادر است با رادیکال‌های آزاد مخرب پوست مقابله کرده و باعث تقویت و ترمیم سلول‌های پوستی آسیب دیده شود. 

قطره موضعی ماتریکاریا، پماد کامیل نیاک، کرم مرطوب کننده بچه ایروکس و پماد کامودرما رازک همگی حاوی عصاره ماتریکاریا (نوعی بابونه آلمانی) هستند و برای درمان پسوریازیس، اگزما و خشکی پوست کاربرد دارند.

کرم هیلکاتریس ایران داروک حاوی عصاره گل پنیرک و روغن گل همیشه بهار است و برای درمان خشکی و ترک‌های پوست، اگزما، زخم و تسریع روند بهبود زخم‌های ناشی از سوختگی مصرف می‌شود.

ژل‌های آبرسان آلوئه‌ورا، انواع کرم‌ مرطوب کننده پوست برندهای مختلف که در ساخت آنها از روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل، روغن سبوس برنج، روغن بادام، روغن زیتون، روغن آرگان و … استفاده شده است نیز تا حد زیادی می‌تواند در رفع مشکلات معمول خشکی پوست به شما کمک کند. البته در این زمینه انتخاب نوع مرطوب کننده مناسب با توجه به نوع پوست بسیار مهم خواهد بود. با این وجود توصیه می‌کنیم اگر دچار خشکی پوست شدید هستید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

منابع

https://www.healthline.com/health/dry-skin

https://www.medicalnewstoday.com/articles/319555

https://www.everydayhealth.com/skin-and-beauty/natural-skin-remedies.aspx