خشکی بینی از جمله بیماری‌های شایع است که گرچه معمولا عارضه جدی نیست ولی می‌تواند آزار دهنده باشد. لذا با توجه به اهمیت این بیماری ما در این مقاله به بررسی علل و علائم این بیماری پرداخته، با معرفی گیاهان دارویی موثر در درمان خشکی بینی و با کیفیت‌ترین محصولات طبیعی موجود در داروخانه آنلاین نسخه اول، به شما در درمان این بیماری یاری می‌رسانیم. 

بینی و غشای داخلی آن

وظیفه اصلی بینی بویایی می‌باشد و بینی از عضوهای اصلی بدن است که به جز بویایی وظیفه تنفس را نیز بر عهده دارد. بینی هوای تازه تنفس شده را گرم و مرطوب می‌سازد. غشای مخاطی داخل بینی نیز دارای عروق زیادی بوده و تا حد زیادی مرطوب است. ناگفته نماند که بینی هوای تنفس شده را تصفیه کرده و سپس به داخل بدن هدایت می‌کند.

علائم خشکی بینی

• احساس خشکی و حساسیت بینی
• زخم و پوسته پوسته شدن داخل و روی بینی
• درد در داخل بینی
• خونریزی از بینی در برخی مواقع

دلایل خشکی بینی

مشکل خشکی بینی در میان افرادی که در مناطقی با آب و هوای خشک زندگی می‌کنند و دخانیات یا ماری جوانا می‌کشند نیز معمول است. خشکی مزمن بینی همچنین می‌تواند به دلیل برخی شرایط پزشکی مانند سندرم شوگرن (Sjogren)  ایجاد شود. این اختلال ایمنی بر غده‌هایی که مایعات ترشح می‌کنند مانند اشک و بزاق تأثیر می‌گذارد. باعث خشکی چشم و دهان می‌شود و همچنین می‌تواند بینی و سایر قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. از دیگر دلایل خشکی بینی می‌توان به عفونت، کمبودهای تغذیه‌ای و رینیت آتروفیک مزمن (این وضعیت باعث می‌شود که پوشش مجاری بینی کوچک شده و پوسته‌های ضخیم و خشک در داخل بینی ایجاد شود) و همچنین به التهاب طولانی مدت بینی به علت نامعلوم اشاره کرد. خشکی بینی نیز یکی از علائم رایج برخی از داروها مانند داروهای آنتی هیستامین برای سرماخوردگی یا آلرژی است.

عوارض خشکی بینی

خشک بودن بیش از حد غشای بینی به سلامتی شما آسیب خواهد رساند. غشای مخاطی بینی برای محافظت از شما در برابر عفونت‌ها حتماً باید مرطوب باشد. همین پوسته پوسته شدن بینی که یکی از علائم خشکی بینی است، شما را وسوسه می‌کند تا با انگشت آنها را از داخل بینی خارج کنید. این در حالی است که ممکن است با انگشت میکروب های فراوانی را ناخواسته وارد بینی کنید. به خاطر خشکی بیش از حد بینی غشای مخاطی بینی برای مقابله و دفاع در برابر میکروب‌های وارد شده دچار مشکل شده و احتمال ابتلا به سرماخوردگی‌تان تا حد بسیار زیادی افزایش خواهد یافت. در نتیجه به خاطر خشکی بینی سیستم تصفیه و فیلتر بینی با اختلال روبرو شده و علاوه بر آن در طول روز احساس بدی نسبت به وضعیت بینی خود خواهید داشت.

آیا خشکی بینی یک مشکل جدی است؟

خارج از ناراحتی و دردناک بودن، خشکی بینی به ندرت جدی است. با این وجود خشکی و تحریک بیش از حد می‌تواند باعث ترک خوردن و خونریزی پوست شود. با این حال، اگر بیش از ۱۰ روز خشک بینی دارید و با علائمی مانند عفونت، تب، ترشح، خونریزی بینی که متوقف نمی‌شود و داشتن احساس ضعف، باید سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.

روش‌های درمان‌ خشکی بینی

مالیدن وازلین (Petroleum jelly)

با استفاده از انگشتان خود یک لکه بسیار کوچک از وازلین را به قسمت داخلی بینی خود بمالید. سعی کنید از این روش خیلی مداوم یا به مدت طولانی استفاده نکرده و از استفاده زیاد خودداری کنید زیرا در موارد نادر می‌تواند به نای و ریه راه یابد و منجر به مشکلات قابل توجهی در ریه شود.

استفاده از دستگاه رطوبت ساز

خوابیدن در اتاقی که یک دستگاه رطوبت ساز در وسط آن قرار داده باشید، می‌تواند به افزایش رطوبت اتاق کمک کند و برای رفع خشکی بینی و مرطوب نگه داشتن مجاری بینی مفید است. 

استفاده از اسپری بینی

از اسپری‌های بینی می‌توان برای مرطوب نمودن مجاری بینی استفاده کرد و به رفع گرفتگی بینی کمک می‌کند. اسپری‌های نمکی بینی باعث مرطوب شدن مجاری بینی می‌شوند. این کار به بهبود جریان مخاط و پاکسازی مواد تحریک کننده، مانند گرد و غبار، خاک و گرده از داخل مجرای بینی کمک می‌کند، قبل از اینکه فرصتی برای التهاب ایجاد کنند. اسپری‌های نمکی بینی به طور کلی ملایم بوده و در داروخانه‌ها بدون نسخه دریافت می شوند. توجه داشته باشید همیشه بسته‌بندی این محصولات را با دقت بخوانید و حتماً دستورالعمل‌ها را دقیقا دنبال کنید.

استفاده از دستمال مرطوب

می‌توان از دستمال مرطوب مخصوص کودکان که برای تمیز کردن مناطق حساس بدون ایجاد خشکی بیش از حد ساخته شده‌اند، استفاده کرد.

قرار گرفتن در معرض بخار 

قرار گرفتن در معرض بخار یا رفتن به سنا می‌تواند در رفع خشکی بینی بسیار مفید باشد.

استفاده از گلیسیرین

گلیسیرین مانند نرم کننده‌ای عمل می‌کند که می‌تواند به پیشگیری از خشکی بینی کمک نماید. استفاده از گلیسیرین باعث تسکین درد و خشکی داخل بینی می‌شود. به این منظور به پشت بخوابید و چند قطره گلیسیرین داخل بینی‌تان بچکانید و نگران بلعیدن مقدار کمی از گلیسیرین نباشید، زیرا خطری برایتان ندارد.

استفاده از روغن کنجد

درد و خارش ناشی از خشکی بینی ممکن است آزار دهنده باشد. طبق نتایج آخرین مطالعات، روغن کنجد تحریک و درد ناشی از خشکی بینی را آرام می‌کند . اگر روغن کنجد را با روغن های معطری مثل روعن بابونه ترکیب کنید، می‌تواند خارش حاد و تحریک بینی را کاهش دهد. روزانه ۲ الی ۳ بار این روغن را داخل بینی خود بمالید تا به طور طبیعی از شر خشکی بینی خلاص شوید.

نوشیدن آب کافی

علاوه بر استفاده از رطوبت در هوا، با مرطوب نگه داشتن بدن نیز می‌تواند به جلوگیری و درمان این بیماری کمک کرد. نوشیدن مایعات فراوان مانند آب یا چای به خصوص اگر در هنگام سرماخوردگی، بینی خشک دارید می‌تواند به افزایش رطوبت بینی از داخل کمک کند.

 

درمان خشکی بینی با گیاهان دارویی

روغن کنجد

روغن کنجد ویتامین E بالایی دارد. این ویتامین حاوی خواص ضدعفونی کننده، ضد قارچ و ضد التهاب بوده و یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است و باعث ایجاد یک لایه چرب محافظ بر روی مخاط بینی می‌شود. بنابراین، روند بهبود خشکی مخاط بینی را سرعت می‌بخشد. مطالعات مختلف نیز نشان داده است که روغن کنجد در مقایسه با محلول آب و نمک، رطوبت بیشتری دارد و خشکی مخاط بینی را سریع‌تر رفع می‌کند و به نظر می‌رسد روغن کنجد خالص در مقابل نرمال سالین دارای قدرت ۳ تا ۴ برابر بیشتر باشد. التیام سریع‌تر زخم‌ها، بهبود سوختگی‌های پوست، آفتاب سوختگی و اسکارهای پوستی از دیگر خواص درمانی استعمال موضعی فرآورده‌های به دست آمده از این روغن گیاهی است. ضمن اینکه روعن کنجد ارزش غذایی بالایی نیز دارد.

روغن بادام زمینی

بادام زمینی یکی از دانه‌های گیاهی پرخاصیت و منبعی غنی و سرشار از پروتئین است که از چربی‌های غیر اشباع تشکیل شده و یک نوع چربی خوب برای بدن محسوب می‌شود. این روغن همچنین حاوی ترکیبات مختلفی از جمله مواد مرطوب کننده، پلی فنل‌ها و ویتامین E است و برای رفع خشکی مفید است. از دیگر خواص روغن بادام زمینی پیشگیری و درمان سنگ کیسه صفرا، تقویت قلب، کاهش قند خون، افزایش جذب پروتئین، تامین چربی خوب و عضله‌سازی، رفع خستگی، ضعف و بی‌حالی است. 

روغن کاج سوزنی

اسانس روغنی دانه کاج (پین نیدل) حاوی محتوای چربی شبیه به محتوای چربی روغن بادام و ترپن الکل‌های حلقوی است و بر علیه آنفولانزا، سرماخوردگی، پیشگیری از عفونت‌ و افزایش عملکرد تنفسی اثر می‌کند. این روغن گیاهی همچنین برای مبارزه با خشکی بینی، گلو درد و عفونت‌‌های تنفسی، خستگی، درد عضلانی و ورم مفاصل موثر است. جالب است بدانید دانه‌های کاج به خاطر محتوای بالای مواد معدنی و ویتامین، نقش مهمی در بهبود سلامت بدن دارند و از جمله خواص دانه کاج می‌توان به افزایش انرژی، مهار اشتها، کنترل دیابت و کمک به سلامت قلب و عروق اشاره کرد.

پوست لیمو

پوست لیمو شامل بسیاری از ترکیبات طبیعی مانند عصاره روغنی سیترون، سیترونل و فلاندرن است که خواص ضدعفونی کننده بینی و آنتی‌اکسیدان، ضد ویروس و ضد باکتری دارد و در درمان عفونت‌ها، سرماخوردگی، گلودرد و آنفولانزا موثر است و برای رفع تب‌های‌ عمومی نیز مناسب می‌باشد. افزایش شفافیت و درخشان کردن پوست، کاهش درد مفاصل، حفظ سلامت لثه و دندان‌ها، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و تنظیم قند و فشار خون از دیگر خواص پوست لیمو برای سلامتی است.

پوست پرتقال

پوست پرتقال یک آنتی اکسیدان قدرتمند با خاصیت ضد التهاب قوی است و در درمان سرماخوردگی و آنفولانزا موثر می‌باشد. همچنین پوست پرتقال می‌تواند به پاک کردن ریه بپردازد و خلط‌هایی که راه ریه را می‌بندند و تنگ می‌کنند را از میان ببرد. دیگر خواص پوست پرتقال شامل حفظ سلامت قلب، کاهش وزن، پیشگیری از سرطان، درخشان و سفید کردن پوست‌، بهبود مشکلات تنفسی، رفع اضطراب و افسردگی، پیشگیری از یبوست، سوزش سر دل و تهوع می‌شود. 

روغن زیتون

روغن زیتون مخاط درون بینی را مرطوب و خشکی را رفع می‌کند و باعث پر شدن منافذ بین سلول‌های خشک مخاط بینی شده و در نتیجه، خشکی را برطرف می‌سازد، در ضمن، روغن زیتون تورم، حساسیت‌های پوستی و یا خراش‌های درون مخاط را نیز برطرف می‌سازد. استفاده از این روغن و چکاندن چند قطره از آن داخل بینی یکی از بهترین روش‌های درمان خشکی بینی است. این روغن علاوه بر طبیعی‌ بودن و قابلیت مرطوب نگه‌داشتن پوست، فاقد هرگونه عارضه جانبی است و آنتی‌اکسیدان‌هایی قوی موجود در آن مانند ویتامین A  و ویتامین E  به خوبی در رفع خشکی بینی و التهاب آن موثر عمل می‌کند.

آلوئه‌ورا

ژل آلوئه‌ورا که از از بریدن و فشار دادن برگ آن به دست می‌آید برای مرطوب کردن پوست بسیار مفید است و یکی از درمان‌های طبیعی مفید برای رفع خشکی بینی است.  ویتامین C موجود در این گیاه نیز در کاهش ترشحات بینی، گرفتگی و اِدِم در رینیت آلرژیک موثر است. همچنین آلوئه‌ورا با داشتن ترکیبات آنتی اکسیدان، آبرسان، انواع مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی در بهبود سلامت پوست تاثیر مثبت دارد. درمان زخم‌های سطحی، تقویت سیستم ایمنی بدن، تصفیه خون، درمان آکنه، اگزما و … از دیگر خواص این گیاه است. 

اکالیپتوس

اکالیپتوس دارای اثرات ضد باکتری، التیام‌بخش و ضد احتقان است و باعث تسکین سرفه و رفع گرفتگی بینی و خشکی آن می‌شود و بخور آن ‏به ضد عفونی کردن مجاری تنفسی و درمان خشکی بینی کمک می‌کند. همچنین برای کاهش التهاب غشاء مخاط بینی مفید است. خواص اکالیپتوس شامل درمان بیماری‌های تنفسی، سرماخوردگی، تسکین دردهای عضلانی، کاهش ورم روده و كلیه و دفع اخلاط سینه و برونش‌ها، کاهش تب، کاهش قند خون، رفع عفونت و … است. به طور کلی گیاه اکالیپوس دارای سابقه طولانی در درمان سرماخوردگی، سینوزیت و ضدعفونی کردن هوای محیط است و شهرت آن بیشتر به دلیل خاصیت ضد باکتریایی و ضد عفونی کنندگی آن است. 

سیاه دانه

سیاه دانه و روغن آن از موثرترین و مفیدترین گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف است و یکی از مهم‌ترین خواص آن خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی بودن آن است؛ بنابراین می‌تواند از بیماری‌های مربوط به سرما مانند سرماخوردگی، برونشیت، آنفلوانزا و غیره پیشگیری و به رفع علائم آن مانند گرفتگی بینی کمک کند. جالب است بدانید متخصصان طب سنتی توصیه می‌کنند افراد مبتلا به سینوزیت بهتر است در فصل پاییز هفته‌ای یک بار از بخور سیاه دانه استفاده کنند. همچنین مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در سیاه‌ دانه در درمان دیابت، سل،‌ بیماری‌های قلبی و عروقی، کم‌خونی و میگرن مفید است.

آویشن

آویشن گياهی كوهستانی و معطر از تیره نعناییان با خواص منحصر به فرد برای درمان سرماخوردگی و رفع علائم این بیماری نظیر گرفتگی و خشکی بینی، سرفه و پیشگیری از عفونت‌های مکرر ناشی از خشکی دستگاه تنفسی است. این گیاه به عنوان یک ضد اسپاسم برونش‌ها، ضد باکتری و ضد قارچ عمل می‌کند. همچنین جهت تسکین علائم سینوزیت کاربرد دارد. برخی دیگر از فواید دارویی این گیاه شامل درمان سرفه‌های سخت، تقویت معده و کمک به هضم غذا، کاهش درد سیاتیک و دردهای مفصلی، ضدعفونی کننده، التیام درد ناشی از کوفتگی عضلات و ایجاد نشاط است.

نعناع فلفلی

نعناع فلفلی یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که از دیرباز برای مصارف دارویی مختلف کاربرد داشته است. از جمله مهم‌ترین خواص گیاه نعناع فلفلی کمک به درمان سرماخوردگی، رفع علائم آن، درمان سینوزیت، سرفه، برونشیت و آسم است. همچنین تنفس روغن نعناع فلفلی می‌تواند به سرعت به باز کردن سینوس‌ها، درمان خشکی بینی، باز شدن مجرای بینی و کاهش التهاب منجر شود و خارش گلو را برطرف کند. خاصیت خلط آوری نیز یکی دیگر از خواص ارزشمند نعناع فلفلی برای درمان سرماخوردگی  است. از جمله دیگر خواص این گیاه می‌توان به خاصیت ضدعفونی و ضد میکروبی، کاهش درد دندان، ضد التهاب، ضد خارش، تقویت مو و رفع شپش، رفع آکنه و درمان آسم اشاره کرد.

فلفل سیاه

فلفل سیاه یکی از بهترین ادویه‌ها برای درمان سرماخوردگی و رفع علائم این بیماری است و به دلیل اثرات تسکین دهنده بر گلو، دفع خلط و باز شدن بینی توصیه می‌شود به ویژه در زمستان‌ها در مواد غذایی بسیار استفاده شود. کمک به درمان ناراحتی‌های دستگاه تنفسی، سرماخوردگی، یبوست، سوء هاضمه، کم خونی، ناتوانی جنسی و کشیدگی عضلانی از دیگر خواص فلفل سیاه برای سلامتی است.

فرآورده‌های طبیعی درمان خشکی بینی

اسپری بینی سزالین و اسپری سزانوز ‏از روغن کنجد خالص ساخته شده‌اند و برای نرم کردن و پیشگیری از خشک شدن مخاط بینی کاربرد دارند. این فرآورده‌ها همچنین برای پیشگیری از خشکی شدید مخاط بینی که در اثر افزایش سن، مسافرت‌های مداوم با هواپیما، بعد از اشعه تراپی و یا در اثر عوارض جانبی برخی داروها ایجاد می‌شوند، مفید هستند و به کاهش مشکلات ناشی از خشکی بینی مانند خونریزی، تورم، احساس سوزش و خارش داخل بینی، تحریک پذیری بینی،  احساس خشکی در گلو و دهان و سخت شدن تنفس کمک می‌کند.

اسپری بینی گیاهی نازوفیت حاوی روغن بادام زمینی، روغن کاج سوزنی، اسانس پوست پرتقال و پوست لیمو است و برای درمان خشکی بینی، کاهش التهاب مخاط بینی و تسکین علائم سرماخوردگی به کار می‌رود. نکته قابل توجه اینکه این دارو حاوی روغن بادام زمینی است و افرادی که نسبت به این روغن حساسیت دارند، لازم است از مصرف آن خودداری کنند.

اسپری بینی رسا سینکس حاوی عصاره گیاه سیاه دانه و روغن زیتون است و برای رفع علائم گرفتگی بینی ناشی از آلرژی، سینوزیت مزمن و حاد، حساسیت‌های فصلی، سردردهای مزمن و میگرن‌های سرد، رفع خستگی و زکام و تقویت حافظه کاربرد دارد.

اسپری بینی آلوسالین از ژل آلوئه‌ورا تهیه شده است و دارای خواص مغذی، محافظت کننده و بازسازی کننده مربوط به آلوئه‌ورا است که موجب حفظ رطوبت مخاط بینی و رفع گرفتگی، درمان خشکی و احتقان بینی می‌شود و مصرف آن در تمام فصول سال مفید است. رفع علائم سرماخوردگی و آنفولانزا، رینیت آلرژیک و خشکی بینی ناشی از آلودگی هوا از موارد مصرف این فرآورده طبیعی است.

قلم ضد احتقان بینی تولید دارو حاوی عصاره اکالیپتوس است و خاصیت ضد احتقان، ضد باکتری و التیام بخش دارد. جلوگیری از انتقال ویروس‌ها به ریه، کمک به باز شدن مجاری تنفسی، رفع خشکی و گرفتگی بینی از خواص این محصول است و در درمان سرماخوردگی نیز موثر است.

اسپری بینی سینوزیت سینول اس حاوی آلوئه‌ورا، اکالیپتوس، رزماری، فلفل و ویتامین C است. مصرف این فرآورده به کسانی که دچار حساسیت‌های فصلی یا سینوزیت می‌شوند، بسیار کمک می‌کند. از اسپری سینول اس می‌توان برای کاهش حالت‌های آلرژیک و حساسیتی، بهبود سردردهای سینوزیتی و پاک کردن سینوس‌ها از عفونت و باکتری نیز استفاده کرد.

محلول غیر خوراکی اکالیپتوس ایران داروک و بخور اکالیپتوس (فیتوسین) گیاه اسانس از عصاره گیاه اکالیپتوس و نعناع فلفلی ساخته شده است و  به بهبود علائم سرماخوردگی مانند گرفتگی، آبریزش و خشکی بینی کمک می‌کند. همچنین در ضدعفونی کردن مجاری تنفسی و کمک به درمان برونشیت و سینوزیت موثر است.

قطره غیر خوراکی بخور اکالیپتوس باریج از اسانس اکالیپتوس، آویشن و مورد تهیه شده است و برای بهبود سرفه، رفع گرفتگی، احتقان  و خشکی بینی مفید است. این فرآورده به پیشگیری و درمان بیماری‌های ناشی از عفونت‌ دستگاه تنفسی کمک می‌کند.

بخور اکالیپتوس دینه شامل مخلوط تنتور اکالیپتوس، نعناع، آویشن و منتول است. رفع ترشحات در سرماخوردگی‌ها، رفع خشکی بینی، کمک به باز شدن گرفتگی بینی، بهبود برونشیت ساده و عفونی، رفع سرفه، کاهش التهاب و ضد عفونی کردن مجاری تنفسی و ضد عفونی کردن هوا (در هنگام شیوع سرماخوردگی) از فواید مصرف این محصول است.

 

منابع:

https://www.healthline.com/health/cold-flu/ways-to-treat-dry-nose#humidifier

https://www.medicalnewstoday.com/articles/323068

https://pezeshket.com/ent/nose-dryness/